بیماری ترومبوسیتوپنی ؛ علل، علائم و درمان آن
ترومبوسیتوپنی یعنی کاهش تعداد پلاکتهای خون به کمتر از ۱۴۰۰۰۰ در هر میکرولیتر خون. پلاکتها را ترومبوسیت نیز مینامند. تعداد پلاکتها به طور طبیعی ۴۵۰ - ۲۰۰ هزار در هر میکرولیتر خون میباشد. کاهش تعداد پلاکت های خون باعث اختلال انعقاد خون می شود.
ترومبوسيتوپنی (thrombocytopenia) عبارت است از كاهش تعداد پلاكتها در گردش خون. پلاكتها با بستن هر شكاف كوچكی كه در جدار عروقی خونی ايجاد گردد، نقشی حياتی در كنترل خونريزی ايفا میكنند.
در ترومبوسيتوپنی تمايل به خونريزی به ويژه از عروق خونی کوچکتر وجود دارد. اين امر باعث خونريزی غيرطبيعی در پوست و ساير قسمتهای بدن میگردد. چند نوع ترومبوسيتوپنی از جمله پورپورای ترومبوسيتوپنیک ايديوپاتیک و پورپورايی ترومبوسيتوپنیک ترومبوتیک وجود دارد.
علل ترومبوسیتوپنی
علل این اختلال به دو دسته کلی کاهش تولید پلاکت و افزایش تخریب پلاکت تقسیم میشوند.
علل کاهش تولید پلاکت مانند نارسایی مغز استخوان، سندرم میلودیسپلازی، ارتشاح مغز استخوان، ساپرسیون مغز استخوان، پرتودرمانی، کمبود تغذیهای، الکلیسم مزمن و عفونت های ویروسی مانند ایدز هستند.
علل افزایش تخریب پلاکت مانند پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی، پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک، انعقاد داخل عروقی منتشر، هپارین، تخریب مکانیکی (مثلا ناشی از اختلال عملکرد دریچه آئورت) و... می باشند.
عوامل تشدیدکننده ترومبوسیتوپنی
- عفونت حاد
- بیماری ایدز
- مصرف آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیراستروییدی
- مصرف داروهایی چون کینیدین، داروهای گوگردار، داروهای ضد دیابتی خوراکی، نمکهای طلا، ریفامپین و غیره
- بزرگی طحال
- کاهش درجه حرارت بدن
- انتقال خون
- مصرف الکل
- پرهاکلامپسی
- مواجهه با اشعه ایکس
- بیماریهای دیگر از جمله لوپوس اریتماتوی سیستمیک، کمخونی، لوسمی، سیروز و غیره
علايم شايع ترومبوسیتوپنی
- پتشی (لكههای كوچك، گرد، بدون برجستگی و به رنگ قرمز مايل به ارغوانی در پوست)
- تمايل به كبودشدگی
- خونريزی در دهان
- خون دماغ
- قاعدگیهای شديد يا طولانی
- وجود خون در ادرار
عوارض ترومبوسیتوپنی
- سکته مغزی (خونریزی مغزی)
- از دست دادن شدید خون
- عوارض جانبی دارو درمانی
تشخيص ترومبوسیتوپنی
تشخيص با توجه به علايم بيمار و نتيجه آزمايش خون كه نشانگر تعداد پلاكتها است داده میشود.
درمان ترومبوسیتوپنی
- در بعضی موارد درمانی لازم نيست و اجازه داده میشود تا ترومبوسيتوپنی سير خود را طی كند.
- ساير برنامههای درمانی بسته به علت زمينهای فرق میكنند.
- قطع داروی مضر در ترومبوسيتوپنی ناشی از دارو
- جراحی برای برداشتن طحال (اسپلنكتومی) در موارد دايمی
- انتقال پلاكت برای بيماران مبتلا به ترومبوسيتوپنی مزمن
داروها
ممكن است در زمان تشخيص و در موارد عودكننده، كورتيكواستروييدها تجويز شوند.
در طی مرحله حاد يک حمله شديد ممكن است گاماگلوبين تجويز گردد.
در موارد دايمی ممكن است درمان سركوبگر ايمنی تجويز شود.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماری
- استراحت در بستر در طی مرحله حاد
- حداقل فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماری برای پيشگيری از آسيب
- پرهيز از ورزشهای تماسی
درچه شرايطی بايد به پزشک مراجعه نمود؟
اگر علايم در طی درمان بدتر شوند. از دسترفتن شديد خون در يک وضعيت اورژانس اگر علايم جديد يا غيرقابل توجيه.
داروهای مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبی ايجادكننده به ويژه كورتيكواستروئيدها عوارض جانبی و واكنشهای زيانبار بسياری دارند كه مستلزم پيگيری هستند.
پیشگیری از ترومبوسیتوپنی
- اجتناب تا حد امکان از داروهایی که عامل خطرزا هستند.
- بیماران از آسیب بپرهیزند و در صورت وقوع، دنبال درمان باشند.
مقالات مرتبط:
همه چیز درباره کم خونی
شرایط اهدای خون
علائم کمبود اکسیژن در خون
چطور متوجه افت قند خون شویم؟
۶ گزینه گیاهی برای کنترل روزانه فشار خون !
راهنمای خواندن برگه های آزمایش خون ، ادرار ، تیروئید و...
علائم فشار خون پایین ؛ از سرگیجه تا کاهش تمرکز
فشار خون پایین - انواع و دلایل آن
چربی خون ؛ علائم و نحوه تشخیص آن
هر گروه خونی ، یک رژیم غذایی
چه کسانی بیشتر در معرض کم خونی هستند؟