موارد مصرف داروی آلفنتانيل چیست؟
آلفنتانيل (Alfentanil) یک اپیوئید بیهوش کننده کوتاه اثر و ضد درد مشتق از فنتانیل است. الفنتانیل اثرات کوتاه مدت ضد درد و بی هوش کنندگی با برگشت از بی هوشی سریع دارد. این دارو به عنوان یک بی هوش کننده طی عمل جراحی، برای کمک به کاهش درد اعمال جراحی و به عنوان یک مسکن در دردهای شدید کاربرد دارد.
مکانیسم اثر آلفنتانيل
مکانیسم دقیق عملکرد آلفنتانيل مشخص نیست. این دارو احتمالا با اثر روی گیرنده های اپیوئیدی در قسمت های مختلف CNS و سایر بافت ها عمل کرده و باعث ایجاد حس بی دردی، سرکوب تنفسی و خواب آلودگی می شود.
فارماکودینامیک
الفنتانیل به گیرنده های اپیوئیدی در سیستم اعصاب مرکزی و سایر بافت ها متصل شده و عملکرد خود را که شامل اثرات بی دردی، القای خواب آلودگی و تضعیف سیستم تنفسی می باشد اعمال می کند. محل تراکم گیرنده های اپیوئیدی در سیستم لیمبیک، تالاموس، هیپوتالاموس، جسم سیاه، بصل النخاع و طناب نخاعی می باشد.
فارماکوکینتیک
آلفنتانيل از راه تزریق داخل وریدی یا انفوزیون استفاده می شود. طول اثر دارو 30 تا 60 دقیقه است. حجم توزیع دارو 0.46 لیتر بر کیلوگرم در بزرگسالان و 1 لیتر بر کیلوگرم در نوزادان است. اتصال پروتئینی آلفنتانيل حدود 92 درصد است.
دارو در کبد متابولیزه شده و عمدتا از راه ادرار دفع می شود. تنها 1 درصد از دارو به صورت تغییر نیافته دفع می شود. نیمه عمر آلفنتانيل 90 تا 111 دقیقه می باشد. پاک سازی دارو از بدن 5 میلی لیتر بر کیلوگرم در دقیقه می باشد.
موارد مصرف آلفنتانيل
بیهوشی، ضد درد، بی هوش کننده برای اعمال جراحی عمومی، ضد درد همراه با نیتریک اکساید، باربیتورات یا اکسیژن
مقدار مصرف آلفنتانيل
دوز الفنتانیل بسته به وزن بیمار، شرایط فیزیکی، شرایط پاتولوزیک زمینه ای، مصرف سایر داروها، نوع و مدت زمان جراحی مورد نظر و بیهوشی لازم تنظیم می شود. در بیماران چاق و افراد سالمند و ناتوان نیاز به تنظیم دوز دقیق است.
القا و حفظ بی هوشی:
انفوزیون وریدی: 0.5 تا 3 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دقیقه همراه با اکسیژن یا نیتریک اکساید در بیماران تحت بی هوشی عمومی تزریق می شود. بعد از القای بی هوشی دوز آلفنتانيل باید به 30 تا 50 درصد دوز اولیه کاهش یابد.
مصرف دارو در کودکان زیر 12 سال تائید شده نیست.
موارد منع مصرف آلفنتانيل
حساسیت مفرط به این دارو، حساسیت به سایر اپیوئیدها
شواهدی از ایجاد حساسیت متقاطع با سایر اپیوئیدها وجود ندارد با این وجود به علت شباهت ساختاری و عملکردی این داروها، بهتر است در صورت حساسیت به سایر اپیوئیدها نیز مصرف صورت نگیرد.
عوارض جانبی آلفنتانيل
افسردگی، اضطراب، یبوست، تهوع، استفراغ، تشنج، سرگیجه، بیخوابی، توهم، تاکیکاردی، اختلالات بینایی، آریتمی، تغییرات فشار خون، آپنه، سرخوشی، کما، ضعف عصبی، القای سداسیون، برادیکاردی، منگی، حرکات بی اختیار عضلات اسکلتی، تضعیف تنفسی بعد از جراحی
تداخلات دارویی آلفنتانيل
اندانسترون، ایزونیازید، بوپروپیون، بوسپیرون، پاروکستین، ترازودون، ترامادول، ترانیل سیپرومین، تیزانیدین، دولوکستین، دکسترومتورفان، دیلتیازم، ریزاتریپتان، سرترالین، سوماتریپتان، سیتالوپرام، فلووکسامین، فلوکستین، گرانیسترون، متوکاربامول، هیدروکسی زین، ونلافاکسین، متیلن بلو، اس سیتالوپرام، لینزولید، نفازودون، لیتیوم، فنلزین، سیبوترامین، کلرال هیدراته، آتازاناویر، داروناویر، ایدلالیزیب، بوسپرویر، دلاویردین، لترموویر، آلویموپان، لوماکافتور / ایواکافتور، پاراآلدهاید، بنزهیدروکدون/استامینوفن، آسناپین، دکس فن فلورامین، دس ونلافاکسین، میبفرادیل، مولیندون، کوبیسیستات، راساژیلین (رازاگیلین)، پالونوسترون، تاپنتادول، بوتورفانول، بریگاتینیب، استازولام، ایزوکربوکسازید، تریپتوفان
• ضد افسردگی های SSRI (شامل سیتالوپرام، اس سیتالوپرام، فلوکستین، فلوواکسامین، پاروکستین، سرترالین)، SNRI( شامل ونلافاکسین و دولوکستین)، ترازودون، ضد افسردگی های سه حلقه ای، نفازدون : افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• ضد استفراغ های آنتاگونیست 5HT3 ( گرانیسترون و اندانسترون): افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• بوپروپیون، ترامادول: افزایش خطر تشنج
• دیلتیازم: افزایش غلظت پلاسمایی آلفنتانيل
• تضعیف کننده های سیستم اعصاب مرکزی (بنزودیازپین ها، باکلوفن، تیزانیدین، متوکاربامول، هیدروکسی زین، بوسپیرون، خواب آورها و الکل): افزایش اثرات سداتیو دو دارو و ایجاد خواب آلودگی عمیق، تضعیف تنفسی، کما و مرگ
• دکسترومتورفان : افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• لیتیوم : افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• تریپتوفان : افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• ایزونیازید : بدتر شدن عوارض جانبی ایزونیازید
• آگونیست های 5HT1 (ریزاتریپتان و سوماتریپتان): افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• مهار کننده های MAO (ایزوکربوکسازید، لینزولاید، متیلن بلو، فنلزین، سلژیلین، ترانیل سیپرومین): افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین.
هشدارها
افت فشار خون : به علت احتمال ایجاد افت فشار خون، باید در بیماران مبتلا به هایپوولمی، اختلالات قلبی (شامل انفارکتوس میوکارد حاد) یا در مصرف همزمان با داروهای ایجاد کننده هایپوولمی (شامل فنوتیازین ها یا بی هوش کننده های عمومی) با احتیاط مصرف شود. قبل از شروع درمان یا طی آن بیمار باید از نظر فشار خون تحت نظر باشد.
حساسیت مفرط: آلفنتانيل ممکن است باعث بروز واکنش های آنافیلاکتیک شود.
تضعیف تنفسی: حتی در دوزهای معمول ممکن است تضعیف تنفسی جدی و تهدید کننده حیات ایجاد شود بنابراین بیمار باید کاملا تحت نظر باشد. افزایش سطح دی اکسید کربن ناشی از تضعیف تنفس ممکن است باعث تشدید اثرات خواب آور دارو شود.
سوء مصرف: مصرف طولانی یا دوز بالای آلفنتانيل احتمال وابستگی و ایجاد سوء مصرف و اعتیاد را در پی دارد.
دارو باید توسط افراد باتجربه و آموزش دیده تزریق شود و از تزریق دارو در روند های درمانی یا تشخیصی بدون کنترل سطح هوشیاری خودداری شود. علاوه براین لوازم احیای قلبی تنفسی و اینتوبه کردن نیز باید در دسترس باشد.
سندروم سروتونین ممکن است در بیماران دریافت کننده آلفنتانيل همراه با سایر داروهای سروتونرژیک (SSRIs، SNRIs، TCAs، تریپتان ها، آنتاگونیست های گیرنده 5HT3، میرتازاپین، ترازدون و ترامادول) یا مختل کننده متابولیسم سروتونین (مهار کننده های آنزیم MAO) ایجاد شود. این سندروم حتی در دوزهای معمول دارو هم ممکن است اتفاق بیفتد. تظاهرات سندروم سروتونین شامل تغییر در حالات روحی (آژیتاسیون، توهم و کما)، ناپایداری اتونوم (تاکیکاردی، ناپایداری فشارخون و هایپرترمی)، عدم هماهنگی عصب عضله (هایپررفلکسی، سختی عضلات) و علائم گوارشی ( تهوع، استفراغ و اسهال) می باشد.
در صورت استفاده با سایر داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی مانند ضد افسردگی ها، سایر اپیوئیدها، خواب آورها، بی هوش کننده های عمومی و ... ممکن است عوارض سداسیون و تضعیف CNS تشدید شود. در صورت نیاز به مصرف همزمان دو دارو باید تنظیم دوز مجدد صورت پذیرد.
ممکن است با مصرف آلفنتانيل احتمال بروز تشنج در افراد با سابقه قبلی تشنج، افزایش یابد. در این موارد باید با نظر پزشک دوز داروی ضد تشنج مجدد تنظیم شود.
عوارض جانبی آلفنتانيل در افراد با سن 65 سال یا بیشتر تشدید می شود بنابراین ممکن است نیاز به تنظیم مجدد دوز باشد.
نکات قابل توصیه
در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:
سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها، اختلالات ریوی و تنفسی مانند آسم، سختی تنفس، آپنه خواب، بالا بودن سطح دی اکسید کربن در خون، انسداد معده و روده .
در صورت مصرف هر کدام از داروهای زیر با پزشک مشورت شود:
بوپرنورفین، پنتازوسین، ایزوکربوکسازید، فنلزین، ترانیل سیپرومین، سلژیلین، لینزولید و متیلن بلو.
آلفنتانيل باید فقط تحت نظر پزشک و در دوز تجویز شده مصرف شود. دوره درمان طبق نظر پزشک باشد و مصرف دارو طولانی تر نشود در غیر اینصورت احتمال وابستگی وجود دارد.
در مصرف طولانی مدت یا دوز بالای داروی آلفنتانيل قطع آن منجر به علائم سندروم محرومیت می شود. بنابراین با نظر پزشک و به صورت مرحله ای کاهش یابد.
از رانندگی و انجام کارهای دقیق تا برگشت کامل هوشیاری خودداری شود.
به علت احتمال سقوط در اثر افت فشار خون، نشست و برخاست به آرامی صورت گیرد.
آلفنتانيل در دوران بارداری یا شیردهی تنها با نظر پزشک و با سنجش منافع مصرف دارو در مقابل مضرات آن باید استفاده شود.
مطالب مرتبط:
قرص ملوکسیکام Meloxicam چیست؟
موارد استفاده و عوارض جانبی قرص لووتیروکسین چیست؟
موارد استفاده پماد و قرص آسیکلوویر و عوارض آن
همه چیز درباره مکمل کربوبلاکر ؛ مکمل لاغری
قرص فلوکستین ؛ عوارض جانبی و نحوه مصرف آن
نحوه مصرف و عوارض جانبی قرص کلیدینیوم سی
داروهای رایجی که سلامت کلیه ها را تهدید می کنند
خطر استفاده همزمان داروها با این گیاهان خوراکی
داروهایی که مصرف همزمانشان خطرناک است
بررسی استفاده بی رویه از داروهای مسکن
عوارض داروهای آرامبخش از جمله دیازپام، اگزازپام، کلردیازپوکساید و...
نحوه مصرف و عوارض جانبی داروی کوئتیاپین
عواقب قطع خودسرانه داروی آلپرازولام
خطر اعتیاد به داروهای ضد درد را جدی بگیرید
موارد مصرف سیپروهپتادین ، نحوه مصرف و عوارض آن
داروهایی که معمولا اشتباه مصرف میشوند !