مرگ نخستین مزرعه فضایی شکست «اکوسیستم زنده» چینی‌ها در ماه
پروژه بلند پروازانه چینی‌ها 9 روز بعد از خاموش شدن سامانه‌های «اکوسیستم زنده» شکست خورد. همین چند هفته پیش بود که چین برای نخستین بار در تاریخ فضایی جهان، یک ماه نورد را به نیمه تاریک ماه فرستاد تا پروژه‌های تحقیقاتی متعددی را روی نزدیک ترین قمر زمین پیاده کند. یکی از این پروژه‌ها، به ایجاد و رشد یک اکوسیستم زنده در فضا مربوط می‌شد که به تازگی اعلام شد، شکست خورده است.
چینی‌ها برای نخستین بار تلاش کردند یک محموله «اکوسیستم زنده» را به فضا ببرند. در این محموله، تخم مگس، تخم پنبه، مخمر و... در یک محفظه 2.6 کیلوگرمی در ماه پیاده شد. قرار بود بعد از جوانه زدن پنبه و رشد آن، مگس‌ها نیز سر از تخم بیرون آورده، از بقیه اجزای محموله تغذیه کنند و چرخه زیستی زنده در فضا تکمیل شود، هرچند پنبه جوانه زد اما نتوانست سرمای زیاد را تاب بیاورد و یخ زد.
رکورد 9 روز زندگی در ماه تاریک
دانه‌های آماده جوانه زدن را ماه پیمای شانگ 4 که سوم ژانویه به نیمه تاریک ماه رسیده بود، در آنجا پیاده کرد. کمی بعد سامانه زیستی کوچک محموله فضایی فعال شد تا شرایط برای جوانه زدن تخم پنبه و بیرون آمدن مگس‌ها از تخم فراهم شود. این محفظه وظیفه تامین گرمای محموله و حفاظت از اجزای داخلی در برابر تابش‌های کیهانی را برعهده داشت. از آنجا که این اکوسیستم باید توانایی رشد و نمو متکی به خود و بدون نیاز به منبع خارجی را داشته باشد، دانشمندان تصمیم گرفتند، منبع تغذیه اکوسیستم را خاموش کنند.
پروفسور شی جنگ شن، طراح این پروژه به سی‌ان‌ان گفته است: «9 روز بعد از خاموش شدن منبع تغذیه دانه‌های پنبه یخ زدند. این درحالی است که تا پیش از آن، توانسته بودند تا اندازه‌ای به زندگی ادامه دهند.» او می‌گوید، دستگاه‌های سنجش دمای نصب شده روی این سامانه نشان می‌داد که دما تا مدت قابل توجهی روی 30- درجه سانتی‌گراد ثابت مانده بود و همین طولانی شدن سرما باعث یخ زدن پنبه‌ها شده است.»
تحقیقات قدیمی برای ایده‌های جدید
تحقیقات در زمینه پرورش گیاه در فضا مطلقا موضوع تازه‌ای نیست. از حدود 40 دهه پیش برنامه‌های مفصلی برای پرورش گیاهان در فضای خارج از کره زمین در جریان بود. هدف اولیه و کوتاه مدت، فراهم کردن راحت تر خوراک برای فضانوردان و کاهش هزینه‌های سازمان‌های فضایی بود. دومین هدف، که پژوهش و رقابت شدیدی درباره آن در دنیا در جریان است، به ساخت «اکوسیستم زنده» برمی‌گردد. دانشمندان می‌خواهند سیستمی را طراحی کنند تا یک چرخه زیستی مشابه زمین در کپسول‌های فضایی شکل بگیرد. با این حساب، ماموریت‌های انسانی به نقاط دوردست فضا راحت تر امکان پذیر می‌شود.
باغ عدن در فضا
«باغ عدن فضایی» یکی از پروژه‌های بلند پروازانه ناساست که روی فراهم کردن خوراک برای فضانوردان، برای مدت زمان طولانی تمرکز کرده است. سایت پروژه Edden ISS نوشته، هدف نهایی ایجاد سیستمی است که با استفاده از نور LED، سامانه تشخیص حیات و ضدعفونی امکان فراهم کردن خوراک مورد نیاز فضانوردان را میسر کند. این برنامه هنوز در مراحل آزمایشی است و قرار است نتایج آن فوریه امسال منتشر شود.
باغچه‌های فضایی
مدلی ساده از یک باغچه فضایی است که در ایستگاه بین‌المللی فضایی استفاده می‌شود. در این باغچه‌ها درختچه زیتون و گل زینیا کشت می‌شود که هدف آن تصفیه هوا و فراهم کردن خوراک است.
چالش‌های گیاهی در فضا
رشد گیاهان در فضایی دور از شرایط استاندارد زمین چالش‌های متعددی دارد. دانشمندان برای برخی ازمهم‌ترین آنها راه‌حل‌هایی پیدا کرده‌اند:
نور: هر گیاه بخش خاصی از طول موج‌های نور سفید را جذب می‌کند و طول موج سبز را به چشم ما بازمی‌تاباند. برای صرفه جویی در مصرف انرژی و بالاتر بردن سرعت رشد گیاهان، می‌توان همان طول موجی که نیاز دارند را به آنها تاباند.
آب: آب یکی از مهم ترین نیازهای گیاهان برای رشد است. هم‌اکنون، در ایستگاه بین‌المللی فضایی آب مورد نیاز برای رشد گیاهان از تصفیه ادرار، بازدم تنفس فضانوردان و... تامین می‌شود. 93درصد فاضلاب با همین سامانه‌های پیشرفته تصفیه می‌شود و احتمالا از مشابه همین روش در سامانه‌های نسل بعد نیز استفاده خواهد شد.
خاک: به جای خاک، گیاهانی که در بالشتک‌هایی حاوی مواد معدنی و کود هستند، جای‌گذاری می‌شوند. این بالشتک‌ها به‌جز نگه‌داشتن دانه و رساندن مواد مغذی به آن، کنترل میزان آب گیاه را نیز برعهده دارند و آب اضافی را به منبع برمی‌گردانند.
جای کم: باغ‌های عمودی یا Vertical Garden به‌صورتی طراحی شده‌اند که گیاهان در آن به‌صورت عمودی رشد و نمو می‌یابند. این سامانه‌ها روی زمین تجربه موفقیت‌آمیزی داشته‌اند و حالا قرار است در طرح‌هایی مثل باغ عدن از ایده آنها استفاده شود.
موضوع: مرگ نخستین مزرعه فضایی شکست «اکوسیستم زنده» چینی‌ها در ماه
مطالب مرتبط:
۵ سقوط تاریخ ساز فضایی
«میله های خداوند»؛ سلاح فضایی نیروی هوایی آمریکا
شفق‌های قطبی زحل شکار تازه تلسکوپ فضایی هابل
بانک مشاغل برتر