پژوهشهای صورت گرفته در رابطه با چگونگی برقراری ارتباط و رفتار ما در رابطهها(که به آن نظریهی دلبستگی میگویند) نشان میدهد تقریبا همهی آدمها در یکی از این سه دستهبندی قرار میگیرند: اضطرابی، اجتنابی، و ایمن. بر اساس یک بررسی که در مجلهی “شخصیت و روانشناسی اجتماعی“ به چاپ رسیده است، تفکیک درصدها از این قرار است: حدود ۲۰ درصد از آدمها اضطرابی هستند، تقریبا ۲۵ درصد در گروه اجتنابی قرار میگیرند، و بقیه ایمن به حساب میآیند.
تجارب زندگی و ژنها در چگونگی برقراری ارتباطهای عاشقانهیتان نقش دارند، ولی رفتار عاشقانهی شما اغلب از همان اوان کودکی نشات میگیرد (جالب است، نه؟). در دوران طفولیت، روشی که یاد گرفتید با والدینتان پیوند برقرار کنید تا بزرگسالی شما را دنبال خواهد کرد، بر رابطههای عاشقانهیتان تاثیر خواهد گذاشت، و به نوبهی خود سبک دلبستگیتان را شکل خواهد داد. شناسایی سبکتان(و سبک همدمتان) بعضی از بهترین اطلاعات ارتباطی را برای شما فراهم خواهد آورد: به شما میگوید چگونه به گروه ایمن بروید- و اگر در آن گروه هستید، درک این نکته میتواند به قویتر کردن رابطهیتان کمک کند.
۱. سبک دلبستگی اضطرابی
اولین سبک از انواع سبک دلبستگی عبارت است از سبک دلبستگی اصطرابی. کسانی که سبک دلبستگی اضطرابی دارند طالب صمیمیت و نزدیکی هستند. دوست دارند مزدوج شوند، ولی روابط را شکننده میانگارند و حتی نسبت به دیدن کوچکترین تغییرات در اخلاق همدمشان حساس هستند.
کارهای کوچکی که همدمشان انجام میدهد، مثلا اگر سر ساعتی که گفته است، تماس نگیرد، به آنها احساس آسیبپذیری و ناامنی میدهد. ولی چون آدمهای اضطرابی عموما خیلی سخت میتوانند خواستههایشان را به کسی بگویند، احتمال افسردگی، سرد شدن، یا حتی پرخاشگریشان بیشتر است. آنها تماسهای تلفنی را که خیلی منتظرشان بودهاند تعمدا رد میکنند یا برای دیگران طنازی میکنند تا حسادت همسر خود را برانگیزند. این شیوهی واکنش خبر از آن میدهد که ایجاد رابطهای خوب و پایدار که فرد اضطرابی برای احساس امنیت به آن نیاز دارد امری دور از دسترس به نظر میرسد.
راهکار شما: حرف بزنید! وقتی همدمتان چیزی میگوید یا کاری انجام میدهد که در شما احساس ناامنی برمیانگیزد، مثلا وقتی که دوست دارید شب کنار شما روی کاناپهی دنج خانه لم بدهد و او با رفقای خود قرار میگذارد، نفس عمیقی بکشید و جلوی دعوا کردن یا دلسردی خودتان را بگیرید. و بعد به جای آنکه انتظار داشته باشید ذهن شما را بخواند، احساستان را با او در میان بگذارید. اگر خواستههایتان را به گونهای آرام و صریح بیان کنید، احتمالا او هم با بیشتر کنار شما بودن پاسختان را خواهد داد. البته اگر با یک شخص اجتنابی در رابطه باشید این امر کمی مهارت میخواهد(مطالعات نشان میدهند نوع اضطرابی و اجتنابی اغلب به یکدیگر جذب میشوند چون ترسهای یکدیگر را میشناسند). ولی اعتمادبهنفس و نیرویی که از بیان افکارتان بهدست میآورید میتواند به شما کمک کند خودتان را برای برقراری با یک فرد اجتنابی به لحاظ امنیتی و عاطفی مهیاتر ببینید.
۲. سبک دلبستگی اجتنابی
سبک دلبستگی اجتنابی یکی دیگر از انواع سبک دلبستگی است. آدمهای نوع اجتنابی مدام سرد و گرم میشوند. ممکن است وقتی از یارتان جدا هستید برایش دلتنگ شوید، ولی بعدا وقتی مدتی را با هم گذراندید، احساس کنید لازم است کمی به کارهای خودتان بپردازید. این به خاطر آن است که اجتنابیها صمیمی شدن را با محروم شدن از استقلال ارزشمندشان برابر میدانند. وقتی آدمهای این دسته احساس کنند کسی بیشازاندازه به آنها نزدیک میشود، ممکن است احساس معذب بودن یا در تنگنا بودن کنند. هرچند اجتنابیها کاندیدهای نخستِ تا همیشه مجرد ماندن هستند، ولی در پس همهی اینها مشتاق صمیمتاند. ولی برای آن که خودشان را از دلشکستگیهای احتمالی حفظ کنند، احساساتشان را سرکوب میکنند و بین خودشان و همدمشان فاصله میاندازند. به عنوان مثال، اگر همدم یک فرد اجتنابی نیازمند نزدیکی باشد ولی به او کممحلی کند، فرد اجتنابی آزردهخاطر و حتی عصبانی خواهد شد. یا ممکن است بهخاطر مسائل کوچک، مسائلی مثل نحوهی لباس پوشیدن یا جویدن غذا، یکدیگر را محکوم کنند و اجازه دهند این نقصهای جزئی احساساتِ عاشقانهیشان را از بین ببرد. این تمایلات رسیدن به نزدیکی واقعی و لذت بردن از آن را غیرممکن میکند.
راهکار شما: هر وقت طرفتان شما را آزار داد یا کاری کرد احساسِ در تنگنا بودن به شما دست بدهد، از خودتان بپرسید آیا این احساس به خاطر نیاز شما به داشتنِ فضای بیشتر است یا بهخاطر اینکه او کار نادرستی انجام میدهد. اگر موضوع این است، یعنی به فضای بیشتری نیاز دارد، دربرابر زود جوش آوردن مقاومت کنید و به خودتان یادآوری کنید: این شخصی برای من مهم است!
اگر میبینید لازم است جسورانه عمل کنید، در حالیکه هنوز هم نسبت به احساسات او حساس هستید، برای خلوت کردن با خود راهی بیابید(مثلا، شب را با او بگذرانید و روز بعد میانوعده را با دوستانتان بخورید). درست همانقدر که این کار خطرناک است، شما هم باید در تشریح مشکلات و مسائلتان جدی باشید: تاکید بر این نکته مهم است که فضا طلبی گاهبهگاه شما بازتابی از احساساتتان نسبت به او نیست؛ این یک نیاز شخصی است که شما در هر رابطهای خواهید داشت. داشتن چنین بینشی به او کمک خواهد کرد راحتتر با وضعیت کنار بیاید، بهخصوص اگر از نوع اضطرابیهایی باشد که به تعهدِ بسیار نیاز دارند.
۳. سبک دلبستگی ایمن
قابل اعتماد و با محبت است؟ بله! با صمیمیت مشکلی ندارد؟ ابدا! آدمهایی که در دستهی ایمن قرار میگیرند قابل اعتماد و رابطهگرا هستند و دوست دارند هرچه را میخواهند بیان کنند، و همچنین نیازهای همدم خود را هم برآورده کنند. وقتی ناسازگاریها شروع میشوند، آدمهای ایمن آرامش خود را حفظ میکنند و آمادگی آن را دارند که با گفتوگو مشکلات را حل کنند.
راهکار شما: پای عشق که به میان میآید، شما بسیار مصمم میشوید: تا اینجا یاد گرفتهاید که روراست بودن، درمورد خواستههایتان درحالیکه نسبت به احساساتِ همدم خود هم حساس هستید، حائز اهمیت است. آیا یک همدم اضطرابی نصیبتان شده است؟ خب، بپذیرید که او طالب امنیت است و وقتی به شما خرده میگیرد یا در تنگنا قرارتان میدهد باید سعی کنید از ترس و نگرانیهای او کم کنید. اگر همدمتان از نوع آدمهای سهلگیر است که با شما فاصلهی مناسب را حفظ میکند، به او بگویید که چطور میتوانید به او آنقدر فضا بدهید که خودش هم فکرش را نمیکرده است. وقتی بتوانید به این راحتی و بیپرده با او صحبت کنید، به سمت یک رابطهی درخشان رهسپار خواهید شد.