انواع دیابت و تاثیر دیابت روی بدن
انواع دیابت و تاثیر دیابت روی بدن
با شنیدن کلمه «دیابت»، اولین فکری که به ذهنتان میرسد بالا بودن قند خون است. قند خون اغلب در سلامت دست کم گرفته میشود اما اگر بهمدت طولانی تعادل آن به هم بریزد، تبدیل به دیابـت میشود. دیابـت روی توانایی بدن در تولید یا استفاده از انسولین تاثیر میگذارد. هورمونی که به بدن اجازه میدهد گلوکز (شکر) را تبدیل به انرژی کند. در ادامه به علائمی اشاره میکنیم که در اثر دیابت رخ میدهد.
اگر دیابت زود تشخیص داده شود، به طور موثر قابل درمان است اما اگر بدون معالجه رها شود، منجر به عوارض احتمالی شامل بیماری قلبی، سکته، آسیب کلیه و اعصاب میشود.
بدن معمولا پس از خوردن یا نوشیدن شکر موجود در غذا را تجزیه میکند و از آن بهعنوان انرژی سلولی استفاده میکند. برای رسیدن به این منظور، لوزالمعده باید هورمونی به نام انسولین ترشح کند. انسولین باعث تسهیل فرایند گرفتن شکر از خون و حمل آن به سلولها برای انرژی و سوخت میشود.
اگر دچار دیابت هستید، لوزالمعده یا انسولین تولید نمیکند یا بسیار کم تولید میکند. در این حالت نمیتوان از انسولین بهطور موثر استفاده کرد. این امر باعث میشود درحالیکه سلولها از انرژی مورد نیاز محروم ماندهاند، گلوکز خون بالا برود. درنهایت انواع مختلفی از مشکلات رخ میدهد که تقریبا روی تمام سیستمهای اصلی بدن تاثیر میگذارد.
انواع دیابت
تاثیر دیابت روی بدن به نوع دیابت هم بستگی دارد. دیابت دو نوع اصلی دارد: نوع 1 و 2.
نوع 1، که به آن دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین هم گفته میشود، نوعی اختلال خودایمنی است. در این وضعیت سیستم ایمنی بدن به سلولهای تولیدکنندهی انسولین در لوزالمعده حمله میکند و توانایی بدن در تولید انسولین را از بین میبرد. در دیابت نوع 1، برای زنده ماندن به تزریق انسولین نیاز دارید. اکثر افراد در کودکی یا جوانی دچار این وضعیت میشوند.
دیابت نوع 2 به مقاومت در برابر انسولین مربوط است. این وضعیت قبلا در افراد مسن رخ میداد اما امروزه در جوانان بیشتری تشخیص داده میشود که نتیجهی سبک زندگی، تغذیه و عادات ورزشی نادرست است.
در دیابت نوع 2، لوزالمعده بهدرستی از انسولین استفاده نمیکند. درنتیجه مشکلاتی در گرفتن قند از خون و فرستادن آن به سلولها برای تولید انرژی رخ میدهد. درنهایت، فرد به دارو نیاز پیدا میکند.
انواع دیابت
مراحل اولیه مانند پیشدیابت با رژیم غذایی، ورزش و نظارت دقیق بر قند خون قابل کنترل است. بدینترتیب میتوان از بروز کامل دیابت نوع 2 جلوگیری کرد. اگر تغییرات موثری در سبک زندگی ایجاد شود، میتوان دیابـت را کنترل یا در برخی موارد حتی درمان کرد.
به وضعیت بالا رفتن قند خون در دوران بارداری، دیابت بارداری گفته میشود. در اغلب موارد، میتوان از طریق رژیم غذایی مناسب و ورزش این وضعیت را کنترل نمود. معمولا پس از زایمان نیز برطرف میشود. دیابـت بارداری خطر بروز عوارض در دوران بارداری را بالا میبرد. همچنین خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هم در مادر و هم در فرزند بالا میرود.
سیستم اندوکرین، دفع و گوارش
اگر لوزالمعده انسولین کمی تولید کند یا اصلا تولید نکند (یا اگر بدن نتواند از این انسولین استفاده کند)، از هورمونهای دیگر برای تبدیل چربی به انرژی استفاده میشود. این امر منجر به تشکیل مواد شیمیایی سمی، شامل اسید و جسم کتونی میشود که احتمال بروز کتواسیدوز دیابتی را بالا میبرد. این وضعیت بسیار جدی است. عطش، تکرر ادرار و خستگی مفرط از علائم آن است.
ممکن است در دهان احساس شیرینی کنید که بهخاطر بالا رفتن میزان جسم کتونی در خون است. بالا بودن قند خون و میزان بالای کتو در ادرار نشاندهندهی کتواسیدوز دیابتی است. اگر این وضعیت درمان نشود، عواقبی مانند بیهوشی یا حتی مرگ را در پی دارد.
سندرم افزایش غیرعادی غلظت اسموزی (HHS) در دیابت نوع 2 اتفاق میافتد. در این وضعیت میزان گلوکز خون بسیار بالاست اما خبری از کتون نیست. ممکن است بیمار آب بدن خود را از دست بدهد یا حتی از هوش برود. این سندرم در افرادی که دیابـت در آنها تشخیص داده نشده یا در کنترل آن موفق نبودهاند، شایع است. همچنین در اثر سکتهی قلبی، سکته یا عفونت هم رخ میدهد.
بالا بودن میزان قند خون منجر به فلج معده هم میشود (در این وضعیت معده بهطور کامل تخلیه نمیشود). این تاخیر باعث بالا رفتن میزان گلوکز خون میشود. درنتیجه، عوارضی مانند تهوع، استفراغ، نفخ و سوزش معده هم احساس میکنید.
آسیب کلیوی
دیابت باعث آسیب کلیه هم میشود و بهروی توانایی آن در تصفیهی مواد اضافی از خون تاثیر میگذارد. اگر پزشک متخصص غدد و متابولیسم میکروآلبینومری یا بالا بودن میزان پروتئین در ادرار را تشخیص دهد، یعنی کلیه بهدرستی عمل نمیکند.
به بیماری کلیوی که در اثر دیابت رخ میدهد، نفروپاتی دیابتی میگویند. این وضعیت تا قبل از مراحل پایانی علامتی ندارد. اگر مبتلا به دیابـت هستید، پزشک غدد وضعیت نفروپاتی را مورد معاینه قرار میدهد تا از بروز آسیب به کلیه یا نارسایی آن جلوگیری شود.
سیستم گردش خون
دیابت احتمال بروز فشار خون بالا را افزایش میدهد که فشار بیشتری به قلب وارد میکند. زمانیکه میزان گلوکز خون بالا باشد، رسوبات چربی در جدارهی عروق تشکیل میشود. این وضعیت به مرور زمان باعث محدودیت گردش خون و بالا رفتن خطر آترواسکلروز یا انسداد عروق میشود.
بهگفتهی انجمن ملی بیماریهای دیابت و گوارش و کلیه، دیابت خطر بروز بیماری قلبی و سکته را دوبرابر میکند. عادتهای سالم غذایی و ورزش منظم در کنار نظارت و کنترل گلوکز خون میتواند در کاهش احتمال بروز فشار خون و کلسترول بالا موثر باشد.
اگر خطر ابتلا به دیابت در شما وجود دارد، باید سیگار را ترک کنید. دیابـت و سیگار اصلا ترکیب خوبی نیست زیرا خطر بروز اختلالات قلب و عروق و محدودیت جریان خون را افزایش میدهد.
برترین برنامه ها برای ترک سیگار
اگر خون در بدن بهخوبی جریان نداشته باشد، بهتدریج روی دست و پا تاثیر میگذارد بهطوری که هنگام راه رفتن احساس درد میکنید. به این وضعیت، لنگیدن متناوب میگویند. باریک شدن عروق دست و پا هم باعث بروز مشکل در این نواحی میشود. مثلا، ممکن است پایتان سرد شود یا بهخاطر بیحس شدن، گرما را حس نکنید. به این وضعیت، نفروپاتی محیطی میگویند که نوعی از نفروپاتی دیابتی است و باعث بیحس شدن بدن میشود. خطرناک بودن آن بهویژه از این جهت است که ممکن است باعث شود متوجه آسیب یا عفونت نشوید.
دیابت همچنین خطر بروز جراحت یا عفونت در پا را بالا میبرد. گردش ضعیف خون و بروز آسیب در عصب احتمال قطع پا را افزایش میدهد. اگر مبتلا به دیابـت هستید، حتما باید بهخوبی از پای خود مراقبت کنید و اغلب آن را مورد بررسی قرار دهید.
سیستم پوششی
دیابت همچنین روی پوست، بزرگترین اندام بدن، تاثیر میگذارد. در اثر از دست رفتن آب بدن، کمبود رطوبت بدن بهعلت بالا بودن قند خون منجر به خشکی و ترک خوردن پوست پا میشود. حتما باید بعد از حمام و شنا پایتان را کاملا خشک کنید. میتوانید از وازلین یا کرم مرطوبکننده استفاده کنید اما از رطوبت بیش از اندازهی این قسمتها بپرهیزید.
چروکهای مرطوب و گرم پوست مستعد بروز عفونتهای قارچی و باکتریایی است. این وضعیت معمولا بین انگشتان دست و پا، کشالهی ران، زیر بغل یا گوشههای دهان رخ میدهد. سرخی، تاول و خارش ازجمله علائم آن است.
گاهی نقاطی از کف پا که فشار روی آنهاست پینه میبندد که ممکن است عفونت کند یا تبدیل به جراحت شود. اگر دچار جراحت پا شدید، فورا به پزشک غدد و متابولیسم مراجعه کنید تا احتمال قطع عضو پایین بیاید. همچنین ممکن است بیشتر مستعد بروز سوختگی و تاول، فولیکولیت (عفونت فولیکول مو)، گلمژه و عفونت ناخن قرار بگیرید.
عدم کنترل دیابت سه وضعیت پوستی را به دنبال دارد:
- بروز xanthomatosis که باعث تشکیل برآمدگیهای سفت و زرد میشود که دورش قرمز است
- اسکلروز دیجیتال که باعث ضخیم شدن پوست، اغلب در دست و پا، میشود
- درموپاتی دیابتی که باعث تشکیل لکههای قهوهای روی پوست میشود
درموپاتی دیابتی موجب نگرانی نیست و به درمان نیاز ندارد.
معمولا با کنترل قند خون این وضعیتهای پوستی برطرف میشود.
سیستم عصبی مرکزی
دیابت منجر به نوروپاتی دیابتی یا بروز آسیب در اعصاب میشودکه بهروی درک شما از گرما، سرما و درد تاثیر میگذارد. همچنین بیشتر مستعد صدمه دیدن هستید. احتمال اینکه متوجه بروز این آسیبها نشوید و جراحت تبدیل به عفونت جدی شود هم بالا میرود.
دیابت باعث التهاب و پارگی رگهای رگ میشود که به آن رتینوپاتی دیابتی میگویند. در این وضعیت بینایی شما آسیب میبیند. حتی ممکن است منجر به نابینایی شود. ممکن است علائم آسیب به چشم در ابتدا خفیف باشد بنابراین حتما مرتبا به چشم پزشک مراجعه کنید.
سیستم تناسلی
تغییرات هورمونی هنگام بارداری میتواند دیابـت حاملگی را به همراه داشته باشد و احتمال بالا رفتن فشار خون را هم افزایش میدهد. زنان باردار باید مراقب دو نوع فشار خون باشند: پرهاکلامپسی و اکلامپسی.
در اکثر موارد، دیابت بارداری بهسادگی قابل کنترل است و میزان گلوکز خون پس از زایمان به حالت طبیعی برمیگردد. علائم این وضعیت شبیه به سایر انواع دیابـت است منتها شامل عفونت مکرر در ناحیهی واژن و مثانه نیز میشود.
اگر دچار دیابت حاملگی شدید، ممکن است وزن نوزاد هنگام تولد بیشتر باشد که امر زایمان را دشوار میکند. همچنین خطر ابتلا به دیابـت نوع 2 چند سال پس از تولد نوزاد در مادر بالا میرود.
بیشتر بخوانید :
شناسایی علائم دیابـت در مردان