نحوه پرورش و نگهداری گیاه نعناع در گلدان
نام انگلیسی : Mentha
خانواده : Lamiaceae
بومی : اروپا ، استرالیا
نعناع گیاهی علفی دورگ و چندساله می باشد که اندام های هوایی آن تحت تاثیر سرمای زمستان از بین می رود ولی اندام های زیر زمینی (ریزومها واستولونها) زنده بوده وفعالیت خفیفی دارند. ضخامت ریشه نعناع ۳ تا ۴میلیمتر است و دارای گره های متعدد است که محل رویش ریشه های باریک و درنتیجه تشکیل گیاهان کوچک در اطراف پایه مادری میباشد ریشه نعناع چندان عمیق نیست وبصورت پراکنده در سطح خاک نیز گسترش می یابد. نعناع دارای ساقه چهارگوش بوده وبه واسطه وجود آنتوسیانین ها به رنگ بنفش است وطول متفاوت داشته و بسته به شرایط اقلیمی بین ۳۰ تا ۱۰۰سانتیمتر است و قسمتهای فوقانی آن از انشعابهای زیادی برخوردار است .برگ ها دراین گیاه بلند و به طول ۳ تا ۹سانتی متر و عرض۱ تا ۳ سانتیمتر است شکل یرگ ها بیضی و پهن و کناره ها دندانه دار و به رنگ سبز تیره می باشند. رگبرگ ها به رنگ آبی و در پهنک برگ دارای انشعابات متعدد هستند . گل های نعناع بنفش رنگ بوده و به صورت خوشه های مجتمع روی چرخه هایی دیده می شوند عمرشان کوتاه بوده و مدت کوتاهی پس از ظهور از گیاه جدا میشوند . میوه نعناع کپسولی کوچک و به رنگ قرمز تیره است. به دلیل وجود اسانس در اندام های رویشی، گیاه از بوی مطبوع و مزه ای خنک و تند برخوردار است. اسانس ابتدا در اندام های رویشی از همان اوایل رشد گیاه ساخته شده و با رشد گیاه سرعت سنتز آن افزایش یافته و در حفره های زیر کوتیکول ساخته و ذخیره می گردد . دوره رویشی نعناع از رویش تا گلدهی ۸۰تا۱۰۰ روزمی باشد.
شرایط پرورش و کاشت نعناع
خاک مورد نیاز گیاه نعناع :
خاک مناسب برای کاشت نعناع شامل مخلوطی از پیت ماس یا کوکوپیت همراه با پرلیت یا ماسه است، همچنین ترکیبی از کمپوست و خاک باغچه را نیز میتوان برای کاشت نعناع در گلدان استفاده کرد.
نحوه آبیاری گیاه نعناع :
برای رشد بهتر نعناع لازم است خاک گلدان همواره مرطوب و نه خیس باشد. بنابراین ابتدا از زهکش گلدان مطمئن باشید و دما بسته به دمای محیط گیاه را روزانه دو بار به مقدار کم آبیاری کنید.
کود دهی گیاه نعناع :
بهتر است از دادن کود به سبزیها خودداری کنید چون باعث تغییر طعم گیاه میشوید با این حال اگر مشاهده کردید که گیاه تان کمبود تغذیه دارد و بهخوبی رشد نمیکند مقداری کود مایع به آن بدهید.
دمای مورد نیاز گیاه نعناع :
بهترین دما برای رشد نعناع ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد است بنابراین از قرار دادن گلدان نعناع در برابر باد سرد مانند کولر و یا در کنار بخاری خودداری کنید.
نور مورد نیاز نعناع :
سبزی نعناع به نور کافی برای رشد نیاز دارد و لازم است روزانه حداقل ۳ تا ۴ ساعت آفتاب مستقیم ببیند. مکانی را برای گذاشتن گلدان نعناع خود انتخاب کنید که علاوه بر داشتن آفتاب مستقیم در چند ساعت از روز، گردش هوای خوبی هم داشته باشد. بهترین مکان برای نگهداری گلدان نعناع نزدیک پنجره جنوبی یا در بالکن است.
هرس کردن گیاه نعناع :
مدتی بعد از کاشت نعناع در گلدان لازم است، به طور مرتب سرشاخه های گیاه را هرس کنید تا رشد جوانه های جانبی بیشتر و درنتیجه بوته های نعناع پرپشت تر شوند.
زمان و نحوه کاشت نعناع
زمان کاشت در دو فصل بهار و پائیز انجام می شود لیکن کشت بهاره به کشت پائیزه ترجیح داده می شود. بهترین زمان کاشت در بهار اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد است. فاصله ردیف های کاشت ازهم ۵۰ تا ۶۰سانتیمتر عمق کاشت ۱۰ تا ۱۲سانتیمتر انتخاب می شود. در اواخر بهار زمان مناسبی برای تکثیر نعناع از طریق قلمه های ساقه است و در این روش فاصله ردیف ها از یکدیگر بین ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر مناسب است. همچنین زمان یاد شده برای جدا سازی پاجوش ها نیز مناسب است . نهایتاً فاصله دو بوته ازهم روی ردیف ها باید به ۲۰ تا ۳۰سانتیمتر برسد پس از کاشت بلافاصله زمین باید آبیاری گردد.
برداشت محصول
نعناع در سال ۲ تا ۳ بار برداشت می شود و روش برداشت ارتباط نزدیک با نحوه استفاده از اندام های برداشت شده دارد . به عبارتی بستگی به این دارد که گیاه را باهدف سبزی یا تهیه اسانس برداشت نمائیم . برای تهیه اسانس برداشت درمرحله گلدهی صورت می گیرد و برای استفاده به عنوان سبزی قبل از گلدهی و از اندام های جوان و شاداب استفاده می شود . برداشت ممکن است بسته به سطح زیر کشت بصورت دستی یا ماشین انجام شود درهرصورت گیاهان بایستی از ارتفاع ۴ تا ۵ سانتیمتری بریده شوند و مدتی بر روی زمین باقیمانده تا رطوبت اندام های برداشت شده به حدود ۴۰درصد کاهش یابد. این کار هم باعث کاهش حجم وهم تسریع در حمل ونقل گیاه میشود. در بیشتر نقاط دنیا نعناع بدین صورت برداشت می شود اما اخیراً در روش جدید بلافاصله پس از برداشت گیاهان داخل جعبه های مخصوص گذاشته شده و به خشک کن ها هدایت می شوند و خشک می گردند. اکثر محققان براین عقیده هستند که برداشت نباید قبل از خرداد انجام شود زیرا دراین مرحله اسانس های استخراجی کیفیت چندانی نداشته وبیشترین اسانس منتون است. بهترین زمان دراولین برداشت اول تا ۲۵ تیرماه و دومین برداشت آخرمرداد تا ۱۵مهرماه و سومین برداشت تا ۱۵ آذرماه است دراین صورت سالانه ۵۵ تا ۶۰ کیلوگرم اسانس از هر هکتار زمین بدست می آید .متوسط عملکرد سالانه وزن تر محصول ۱۲ تا ۲۰ تن درهکتار است مقدار اسانس تولیدی ۲ تا ۴ کیلوگرم به ازای هرتن محصول است.
روش کاشت نعناع در گلدان
کاشت نعناع در منزل را میتوانید به روشهای زیر انجام دهید :
نحوه قلمه زدن گیاه نعناع
درصورتیکه سبزی نعناع دارای ساقهای قوی، شاداب و سالم باشد میتوانید آن را بهعنوان قلمه انتخاب کرده و در گلدان بکارید. به این منظور:
ابتدا در حدود ۱۰ سانتیمتر از قویترین ساقه نعناع را در محلی پایین برگ های جفتی گیاه با استفاده از چاقوی تیز یا قیچی تمیز جدا کنید. بهتر است محل بریدگی به صورت اریب باشد و از له شدگی ساقه پرهیز کنید.
برگ های پایینی ساقه را جدا کنید و تنها سه برگ بر روی ساقه بماند. این کار باعث میشود تا انرژی گیاه صرف ریشه دار شدن سریعتر قلمه شود.
قلمه نعناع را داخل لیوان آب قرار دهید به طوری که تمام قسمت ساقه بدن برگ گیاه داخل آب قرار گیرد.
ظرف حاوی قلمه را در محلی گرم و دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید.
هر زمان آب ظرف کم شده بود به آن آب اضافه کنید.
قلمه نعناع در مدتی کمتر از دو هفته ریشهدار خواهد شد و شما میتوانید آن را به گلدان انتقال دهید.
گلدان کوچکی را انتخاب و آن را با خاکبرگ و ماسه پرکنید. درون خاک را سوراخی به عمق ۳ سانتیمتر ایجاد کنید و قلمه جوان را داخل آن بکارید.مراقب باشید تا ریشههای نازک نعنا آسیب نبیند. به آرامی اطراف ساقه را با خاک پرکرده و فشار دهید.
بعد از انتقال گیاه را آبیاری کنید و گلدان را به محل با نور بیشتر انتقال دهید.
بعد از مدت کوتاهی اولین برگ های نعناع شما سبز خواهند شد.
زمانی که میخواهید برگ های نعنا خود را برداشت کنید، بهتر است از بالا این کار را انجام دهید تا برگ های بیشتری در اطراف آن رشد کند.
نحوه کاشت بذر گیاه نعناع
اگرچه تکثیر نعناع از طریق بذر چندان رایج نیست ولی شیوه کاشت آن در گلدان همانند کاشت ریحان و کاشت سبزی خوردن در گلدان است. به این منظور:
تعدادی بذر نعناع را روی خاک گلدان بپاشید و روی آن را با لایهای نازک از خاک بپوشانید.
تا زمان جوانهزنی دانههای نعناع همواره خاک را مرطوب نگه دارید.
بعد از جوانه زنی، گیاهان کوچک نعناع را به فاصله ۳۰ سانتیمتر از هم تنک کنید.
نعناع میتواند بهسرعت رشد کرده و گسترش پیدا کند. همچنین جالب است بدانید نعناع بهوسیله ریشههای زیرزمینی خود میتواند گیاهان جدیدی ایجاد کند. بنابراین بعد از کاشت نعنا در گلدان از ریشههای جدید نیز میتواند ساقههای تازه نعنا سبز شود.
موضوع : نحوه پرورش و نگهداری گیاه نعناع در گلدان
مطالب مرتبط :
پرورش نعناع در آپارتمان چه خواصی دارد؟
خواص گیاه نعناع برای پوست، مو و سلامت
طرز تهیه عرق نعناع خانگی
نعناع برای درمان آکنه و جای جوش
شرایط کاشت و پرورش گیاه گشنیز