مقاله ی حاضر از پی جو به بررسی آداب و رسوم مردم شیراز در ایام نوروز می پردازد. برای آشنایی با رسم مردم شیراز تا انتها با ما همراه باشید.
آداب و رسوم مردم شیراز در ایام نوروز
مردم شیراز در ایام نوروز
یکی از آیین هایی که در هر شهر مراسم به خصوصی برای آن در نظر گرفته میشود مراسم عید نوروز است.این مراسم در شیراز به شکل خاصی برپا میشود ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید تا این آداب و رسوم را بشناسید... معمولا 15 روز قبل از شروع سال جدید به استقبال آن میروند مردان با تهیه شیرینی و تنقلات و زنان با دوختن و تهیه لباس نو برای خود و فرزندان و همچنین خانه تکانی مشغول هستند.در گذشته مردم خود شیرینی درست میکردند و عمدتاً نان شیرین میپختند. نان شیرین را بعد از این که از تنور بیرون میآوردند تا هنوز نرم و تازه بود، چند بار تا میزدند تا به صورت یک مربع به اندازه کف دست درآید.این نان بعد از چند دقیقه تـُرد و بسیار شکننده میشد. غیر از این نوع نان شیرینی، شیرینی دیگری درست نمیشد. اغلب، وسایل پذیرایی عید تنقلاتی مانند برنجک، اَخُرِک و دنگو بود.امروزه یک ماه به نوروز مانده شیرازیها به بازار میروند و لباس عیدشان را تهیه میکنند.
اگر به دانستن آداب و رسومی که مردم شیراز در ایام نوروز دارند و انجام می دهند علاقه مند هستید احتمالا آشنایی با آیین های کهن شیراز هم برای شما جذابیت زیادی خواهد داشت.
پارچههایی معمولاً خریداری میشود که دارای رنگ روشن و سرخ یا زرد باشد. در قدیم اعتقاد بر این بود؛ اگر لباس را خودشان بدوزند پارچه آن را روزهای دوشنبه یا جمعه قیچی کنند و نیز از نظر آنها چون روز پنج شنبه ساعت سنگین است، لباس مدتی روی دست میماند تا دوخته شود. روز سه شنبه اگر بریده شود نصیب دزد یا مردهشور خواهد شد و روز چهار شنبه میسوزد وسایل خانه نیز باید عوض شود و یا تمیز گردد.پختن نان شیرین از جمله کارهایی است که حتماً باید قبل از عید و برای عید انجام بگیرد. سبز کردن گندم، عدس، تره تیزک، ده پانزده روز به عید مانده در خانه های شیراز صورت میگیرد. برای این کار از ظرفی استفاده می کنند که از جنس مس یا روی باشد و بعد مقداری دانه ابتدا به سلامتی امام زمان می ریزند و به ترتیب بعد از آن نام اعضای خانواده را می آورند.
خانه تکانی یا رفت و روب در شیراز
مردم شیراز در ایام نوروز یکی دو هفته پیش از عید خانه تکاتی یا رفت و روب میکنند و مجدداً اثاثیه را جابه جا میکنند و گردگیری میکنند و دوباره آنها را میچینند. در مراحل بعد تخم مرغ رنگ کردن است که آنها را آب پز میکنند و رنگهای شاد روی آنها می زنند.
چهارشنبه آخر سال در شیراز
یکی از آداب و مراسمی که مردم شیراز در ایام نوروز در شب چهارشنبه آخر سال و یا چهارشنبهسوری برگزار میشود، رفتن مردم به «حوض ماهی» است. در گوشه غربی آرامگاه سعدی، قنات آب گرم معدنی جاری است که مردم شیراز به آن «حوض ماهی» میگویند.
آنها برای تندرستی و درمان بیمارهای خود، وارد حوض میشوند و با جام برنجی «چهل کلید» سر و تن خود را شستوشو میدهند. این کار نظم و ترتیبی خاص دارد و آن را تبدیل به آیینی ویژه میسازد.
زیارت حضرت شاه چراغ در شب چهارشنبه سوری، فال گوش ایستادن، پختن آش ابودردا که تهیه وسایل اولیه آن آداب منحصر به خود دارد، آجیل چهارشنبه سوری و تفال به دیوان حافظ، از دیگر مراسمی است که در این شب شیرازیها انجام میدهند.
سفره و ساعت تحویل سال شیراز
مردم شیراز در ایام نوروز برای تحویل سال یکی از اطاق های خانه شان سفره میاندازند. پیش از هر چیز آیینه و قرآن در آن می گذارند و بعد هفت سین را میگذارند. هفت سین عبارت است از سماق، سیر، سنجد، سمنو، سکه، سرکه، سبزی.
در شیراز علاوه بر هفت سین(هفت میم) را هم درسفره میگذارند که هفت میم عبارتند از: مدنی (لیمو شیرین)، مرغ، ماهی، میگو، مسقطی، ماست و مویز. به علاوه کنگر ماست، عسل، خرما، کره، پنیر، کاهو، تخم مرغ رنگی و ... .
موقع تحویل سال همه اهل خانه باید با لباس نو بر سر سفره باشند اسپند نیز دود می شود و هر کدام از اینها فلسفهای دارد.
- شمع برای روشنایی خانه و زندگی، قرآن نشان توجهی است که باید در آغاز سال به خداوند داشته، به علاوه در سال نو، صاحب قرآن یار و مددکار اهل خانه خواهد بود.
- پول نشان از خیر و برکت و رفاه، اسپند برای دوری از چشم زخم حسود، برنج، نشانی از خیر و برکت و فراوانی، آب، نشان صافی و پاکی و روشنایی و گشایش کار. ماهی قرمز، شگون دارد.
- آیینه، برای رفع کدورت و نشانی ازصفا و پاکی و یکرنگی. طلا، نشانی از امید به وضع مالی خوب در سال نو. بعد از تحویل سال نباید شمع ها را با فوت خاموش کرد بلکه بایدگذاشتتا آخر بسوزند و یا با نقل و مسقطی خاموششان کرد.
- شیرازیها تخم مرغی را روی آینه سفره هفت سین قرار میدهند و اعتقاد دارند که به مجرد تحویل سال نو، تخم مرغ روی آینه حرکت میکند.
- یا در گذشتهها رسم بود که مردم پیش از نوروز حجامت میکردند و میگفتند که در سال نو باید خون نو در بدن باشد.
- یکی دیگر از اعتقادات مردم شیراز این است که هنگام تحویل سال در حرم حضرت شاهچراغ(ع) حضور یابند، در آنجا شمع روشن کنند و در دست بگیرند؛ به این معنی که همیشه زیر نور شاهچراغ باشند.
- یک نفر از وعاظ بالای منبر میرود و دعا میخواند و مردم صلوات میفرستند و از طرف خادمین شاهچراغ روی مردم گلاب پاشیده میشود و همه به هم تبریک میگویند.
غذاها و شیرینیهای شیرازی
دیدار اقوام و دوستان در شیراز
از بامداد نوروز دید و بازدیدها آغاز میشود مردم شیراز در ایام نوروز سعی میکنند که به دیدار کسی که از نظر سن و شخصیت بر دیگران مزیت دارد بروند و دست او را ببوسند و تبریک بگویند و او نیز عیدی که شامل سکه یا پول است به آنها بدهد.
بعضی دیگر از مردم شیراز در ایام نوروز نیز صبح عید نوروز یک بشقاب گندم برشته که شامل: کنجد، گندم، شاهدانه، نخودچی و کشمش است به اضافه یک بشقاب نان شیرین به اضافه تخم مرغ رنگی یا سکه به کوچکترها میدهند.
سیزده بدر در شیراز
تمامی مردم کشورمان سیزده بدر را پذیرفته و در این روز بیشتر طبق یک سنت دیرینه سعی می¬کنند از خانه¬ها بیرون زده، به دامان طبیعت سرسبز پناه ببرند و روز را به شادی به شب برسانند.
در شیراز نیز مرسوم است که روز دوازده فروردین همه وسایل تهیه میشود و هر چه از شیرینیها و آجیلها باقی مانده برای صبح سیزده آماده میشود که البته همراه آن سرکه و کاهو نیز هست.صبح سیزده فروردین همه دسته دسته عازم کوه و باغهای اطراف شیراز میشوند و معتقدند در روز سیزده فروردین نباید در خانه ماند زیرا این روز نحس و بدیمن میباشد.این روز، پیش از طلوع آفتاب و تا پاسی از شب ادامه دارد و در عصر آن روز ویژه سبزی گره زدن دخترهاست که در واقع برای گشایش بخت خود این کار را میکنند و ترانههایی میخوانند.
کلام آخر
در این مقاله از پی جو شما را با آداب و رسومی که مردم شیراز در ایام نوروز دارند آشنا کردیم. اگر شما هم آداب و رسوم دیگری را می شناسید که مردم شیراز آن ها را در ایام نوروز اجرا می کنند در بخش کامنت ها آن ها را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: پی جو