روی یک مادهی معدنی کممقدار و مهم است که برای سالم ماندن به آن نیاز داریم، اما آیا میدانستید که از هر ۳ نفر یک نفر احتمالا از کمبود روی رنج میبرد حتی بدون آنکه این مشکل در او تشخیص داده شده باشد؟ این نوشتار را بخوانید تا علائم و نشانههای کمبود روی را بشناسید و یاد بگیرید برای جلوگیری از کمبود روی یا حل این مشکل چه کاری باید انجام بدهید.
اهمیت روی
روی یک مادهی معدنی کممقدار و مهم است که مسئول تعدادی از عملکردهای متفاوت در بدن ماست و به تحریک فعالیت ۱۰۰ آنزیم مختلف کمک میکند. این عنصر به لحاظ غلظتاش در بدن، بعد از آهن در جایگاه دوم قرار میگیرد.
روی در سلولهای سراسر بدن یافت میشود و برای اینکه سیستم دفاعی (ایمنی) بدن به درستی عمل کند، مورد نیاز است. همچنین:
- روی نقش مهمی در تقسیم سلولی، رشد سلولها، درمان زخم، و تجزیهی کربوهیدراتها دارد.
- بدن ما برای حواس بویایی و چشایی به روی نیاز دارد.
- در دوران بارداری، نوزادی و کودکی بدن برای رشد مناسب، به روی نیاز دارد.
متاسفانه، بسیاری از مردم به اندازهی کافی این مادهی مغذی حیاتی را دریافت نمیکنند.
کمبود روی شایع است
کمبود روی شایعتر از آن است که بتوانید تصور کنید.
با توجه به گزارشی که از سوی سازمان بهداشت جهانی منتشر شدهاست، نرخ جهانی کمبود روی حدود ۳۱ درصد است.
مطالعهای که در نسخهی ماه ژوئن “ژورنال عناصر کممقدار در پزشکی و زیستشناسی” در سال ۲۰۱۲ منتشر شد، نشان داد که احتمالا دو میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود روی مبتلا هستند. این اعداد نشان میدهد که مشکلات مرتبط با مصرف کافی روی یا جذب روی پس از مصرف، ممکن است برای یک سوم از مردم سراسر جهان مشکلساز باشد.
به طور کلی، وقتی کسی از کمبود روی رنج میبرد، به این دلیل است که به اندازهی کافی روی مصرف نمیکند، بدن روی را به درستی جذب نمیکند یا نیاز بدن به روی افزایش یافتهاست.
عوامل خطر برای ایجاد مشکل کمبود روی
عوامل بسیاری میتواند توانایی بدن را برای پردازش روی مورد تاثیر قرار دهد. در اینجا برخی از شایعترین عواملی را میبینید که میتوانند جذب روی را تحت تاثیر قرار دهند یا در ایجاد مشکل کمبود روی نقش داشته باشند:
- دیابت
- اعتیاد به نوشیدن الکل
- سن- سالمندان بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به کمبود روی هستند
- عفونتهای هلیکوباکتر پیلوری
- استفاده از داروهایی که روی را از بین میبرند، مانند بسیاری از قرصهای ضد بارداری، داروهای فشار خون و آنتیبیوتیکها
- گیاهخواری
- بارداری و شیردهی
- کمخونی داسی شکل (گروهی از اختلالات سلولهای قرمز خون که ژنتیکی هستند)
آزمونهای فعلی دقیق نیستند
سطح روی پلاسما یا سرمی شاخصهایی هستند که برای ارزیابی کمبود روی مورد استفاده قرار میگیرند، اما این سطوح با توجه به مکانیسمهای کنترل همایستایی، لزوما منعکسکنندهی وضعیت سلولی روی نیستند.
شخص ممکن است علیرغم عدم وجود نشانههای غیرطبیعی آزمایشگاهی، از کمبود روی رنج ببرد. در بسیاری از موارد، پزشکان عوامل خطر (مانند مصرف ناکافی کالری، اعتیاد به الکل، و بیماریهای گوارشی) و نشانههای کمبود روی (مانند اختلال در رشد در نوزادان و کودکان) را زمان تعیین نیاز به مصرف مکملهای روی در نظر میگیرند.
علائم کمبود روی
کمبود روی را میتوان با توجه به علائم زیر تشخیص داد:
- تاخیر رشد
- اسهال
- ریزش مو (کمبودهای تغذیهای یکی از ده علل ریزش مو هستند)
- تاخیر در بلوغ جنسی و ناتوانی جنسی
- از دست دادن اشتها
- تاخیر در ترمیم زخمها
- ضایعات چشم و پوست
- لکههای سفید در ناخنها، خطوط عرضی و رشد ضعیف یا شکننده بودن ناخنها
- سردرد و سرگیجه
بسیاری از این علائم غیراختصاصی هستند و اغلب با بیماریهای دیگر نیز ارتباط دارند. بنابراین، یک معاینهی پزشکی لازم است برای اینکه معلوم شود کمبود روی دارید یا نه.
میزان مصرف توصیهشدهی روی
میزان مجاز روزانه (RDA) روی ۸ میلیگرم در روز برای زنان بزرگسال و ۱۱ میلیگرم در روز برای مردان بالغ است.
میزان توصیه شده برای کودکان بین سنین ۱ تا ۸ سال، ۳ تا ۵ میلیگرم است؛ این میزان با بزرگ شدن کودک افزایش مییابد.
پسران بین سنین ۹ تا ۱۳ سال به ۸ میلیگرم روی در روز نیاز دارند. پس از ۱۴ سالگی، نیاز آنها به ۱۱ میلیگرم در روز افزایش مییابد که این مقدار برای تمام مردان بزرگسال لازم است.
برای دختران بالاتر از ۸ سال، نیاز به روی همان ۸ میلیگرم در روز ثابت میماند، به جز برای سنین ۱۴ تا ۱۸ سال که میزان مصرف توصیه شده برایشان به ۹ میلیگرم در روز افزایش مییابد.
زنان باردار و شیرده، بسته به سنشان، روزانه میزان افزایش یافتهی ۱۱ تا ۱۳ میلیگرم روی نیاز دارند.
خوراکیهایی که منبع روی هستند
- سخت پوستان، گوشت گاو، و دیگر گوشتهای قرمز منابع سرشار روی هستند.
- آجیل و حبوبات منابع گیاهی نسبتا خوبِ روی هستند.
فراهمی زیستی روی (درصدی از دارو که نوسط بدن حفظ و استفاده میشود) در گوشت، تخممرغ و غذاهای دریایی نسبتا بالا است به دلیل عدم وجود نسبی ترکیباتی که مانع جذب روی میشوند و وجود اسیدهای آمینهی حاوی گوگرد (سیستئین و متیونین) که جذب روی را در بدن بهبود میدهند.
روی موجود در محصولات تهیه شده از غلهی کامل و پروتئینهای گیاهی با توجه به محتوای نسبتا بالای اسید فیتیک، ترکیبی که مانع از جذب روی میشود، کمتر فراهمی زیستی است. این یکی از دلایل خیساندن آجیل و دانهها قبل از خوردن آنهاست.
تخم کدو تنبل منبع خوبی از روی است. در اینجا دیگر منابع روی را میبینید:
۱. ۸۵ گرم صدف، پخته شده، یا پوشیده شده با خردهنان و سرخ شده، ۷۴ میلیگرم روی دارد (۴۹۳ درصد از نیاز روزانه)
۲. ۸۵ گرم گوشت گاو کباب شده، یا کمی پخته شده، ۷ میلیگرم روی دارد (۴۷ درصد از نیاز روزانه)
۳. ۸۵ گرم خرچنگ پخته شده، ۶.۵ میلیگرم روی دارد (۴۳ درصد از نیاز روزانه)
۴. ۸۵ گرم پَتیِ گوشت گاو (نوعی غذا از گوشت چرخکرده که به صورت مسطح و معمولا گرد تهیه میشود- مترجم) به صورت کباب شده ۵.۳ میلیگرم روی دارد (۳۵ درصد از نیاز روزانه)
۵. ۸۵ گرم خرچنگ (لابستر)، پخته شده، ۳.۴ میلیگرم روی دارد (۲۳ درصد از نیاز روزانه)
۶. نصف فنجان لوبیای پخته، کنسرو شده، ساده یا گیاهی ۲.۹ میلیگرم روی دارد (۱۹درصد از نیاز روزانه)
۷. ۸۵ گرم گوشت تیرهی مرغ، پخته شده، ۲.۴ میلیگرم روی دارد (۱۶ درصد از نیاز روزانه)
۸. ۸۵ گرم ماست، میوهای، کمچرب، ۱.۷ میلیگرم روی دارد (۱۱ درصد از نیاز روزانه)
۹. ۸۵ گرم بادام زمینی بو داده ۱.۶ میلیگرم روی دارد (۱۱ درصد از نیاز روزانه)
۱۰. نصف فنجان نخود پخته شده ۱.۳ میلیگرم روی دارد (۹ درصد از نیاز روزانه)
۱۱. ۲۸ گرم پنیر سوئیسی ۱.۲ میلیگرم روی دارد (۸ درصد از نیاز روزانه)
۱۲. ۲۸ گرم بادام بو داده ۰.۹ میلیگرم روی دارد (۶ درصد از نیاز روزانه)