پانسمان زخم چگونه انجام می شود؟
در مواجهه با هر زخم پوستی اولین اقدام بند آوردن خونریزی از زخم است. پس از قطع خونریزی باید روی زخم پوشیده شود تا میکروب ها نتوانند به درون زخم وارد شوند و پس از آن باید بیمار را به پزشک رساند تا درمان قطعی را انجام دهد.
برای پوشاندن روی زخم از یک پارچه تمیز نخی استفاده میشود. پوشاندن زخم را پانسمان Dressing میگویند. پارچه های نخی با استانداردهای خاص را که برای پانسمان زخم بکار میبرند گاز Gauze مینامند. این پارچه ها از نخ پنبه ای تهیه شده و بافت آن بسیار شل است بطوریکه ساختمان نرم و لطیفی به آن میدهد.
پانسمان زخم چگونه انجام می شود؟
بافت شل آن موجب میشود تا خلل و فرج زیادی داشته باشد تا هم بتواند ترشحات زخم را به خود جذب کرده و هم اجازه تنفس و تعریق را به پوست اطراف زخم بدهد. این پارچه ها را چند تا کرده اند تا بعد از تا خوردن به اندازه حدود ده در ده سانتیمتر برسد.
قبل از مواجهه با هر زخمی اگر امکان دارد باید ابتدا دستان خود را با آب و صابون شستشو دهیم تا میکروب جدیدی را به داخل زخم وارد نکنیم.
اگر زخم خونریزی واضحی ندارد و عمقی نیست میتوان ابتدا آب تمیز و جاری را از روی آن عبور داد. این کار موجب میشود تعداد میکروب های درون زخم کاهش یافته و احتمال عفونت آن کم شود. پوست اطراف زخم را میتوان با آب و صابون تمیز کرد. باید مواظب بود صابون در داخل زخم نرود مگر اینکه زخم بر اثر گزش یک پستاندار (مانند سگ) مشکوک به هاری ایجاد شده باشد که در این صورت باید درون زخم را خوب با آب و صابون بمدت ده دقیقه شستشو داد. در زخم های معمولی اگر کمی صابون به درون زخم رفت مشکل خاصی ایجاد نشده و با آب شسته میشود.
در صورتی که زخم عمقی باشد ( یعنی چربی زیر پوست دیده شود) و یا زخم خونریزی زیادی داشته است نباید شسته شود.
اگر اجسام خارجی در درون زخم وجود دارند و میتوان آنها را به راحتی از درون زخم برداشت این کار را انجام میدهیم. البته اگر احتمال میدهیم با برداشتن جسم خارجی زخم خونریزی میکند این کار را انجام نمی دهیم.
زخم را دستکاری نمیکنیم چون هم خطر خونریزی وجود دارد و هم احتمال دارد که با دستکاری ما میکروب های جدیدی به درون زخم وارد شوند.
نیازی به استفاده از محلول های ضد عفونی مانند بتادین یا پمادهای آنتی بیوتیک در داخل زخم وجود ندارد.
به اندازه کافی گاز یا پارچه تمیز را بر روی زخم قرار میدهیم. هر چه زخم بزرگتر باشد باید گاز بیشتری بر روی زخم گذاشته شود. سپس باید به وسیله ای گاز ها را بیحرکت کرد. در صورتی که زخم کوچک باشد میتواند حاشیه های گاز را با چسب مخصوص به پوست محکم کرد. وقتی زخم بزرگتر است و یا با خونریزی همراه بوده است گازها را باند به اندام میبندیم.
مراحل بانداژ یک زخم
باند یک نوار پارچه ای از جنس گاز است. بستن گازها با باند را بانداژ Bandage میگویند. برای بانداژ میتوان از باند نخی یا باند کشی استفاده کرد. بانداژ باید به اندازه ای سفت بسته شود که فشار ملایمی را بر روی گازها وارد کند. بانداژ نباید سفت بسته شود چون میتواند بر روی عروق و اعصاب اندام فشار وارد کرده و به آنها آسیب برساند. در صورتی که بانداژ سفت باشد بعد از چند دقیقه قسمتی از اندام که پایینتر از آن است متورم، کبود یا رنگ پریده میشود. در این صورت باید بانداژ باز شده و مجددا شل تر بسته شود. پس از اتمام بانداژ باید بیمار را به پزشک رساند تا درمان نهایی به توسط وی انجام شود.
روش صحیح انجام پانسمان زخم :
پانسمان زخم چگونه انجام می شود؟
قبل از انجام هر پانسمان شستن دستها ضروری است.
آماده کردن ترالی پانسمان جهت هر بیمار با وسایل جداگانه ضروری است.
ابتدا ترالی را با محلول ضدعفونی تمیز کرده و پس از خشک شدن، دستکش استریل پوشیده و یک ملحفه استریل روی طبقه اول بگذارید.
باند و گاز را از شان جدا و روی طبقه اول گذاشته و قیچی و جا سوچرستی استریل را باز و در همین طبقه می گذارند.
وسایل دیگر مثل دستکش چهارجفت، تانگ للید، براساس نوع زخم باند، پنس، گازوازلین، نرمال سالین و بتادین در طبقه دوم قرار می دهند.
گان بیمار(استریل در کاغذ) را در طبقه سوم قرار می دهند.
برای هر بیمار به مقدار مورد نیاز پماد روی گاز گذاشته می شود هنگام باز نمودن پمادهای لوله ای در پماد باز شود و از چیدن لوله خودداری گردد. همچنین در مصرف پمادهایی که در قوطی وجود دارند، سرقوطی به صورت وارونه در محلی قرار گیرد که در صورت نیاز به بسته شدن مجدد، سرقوطی استریل مانده باشد هر پماد بایستی جهت بیماران به صورت اختصاصی استفاده شود از مصرف پماد مشترک جهت بیماران اکیداً خودداری گردد.
هنگام آوردن بیمار به اتاق پانسمان چنانچه بیمار راه می رود حتماً از دمپایی خودش استفاده گردد قبل از شروع پانسمان بهتر است از آنالژزیک استفاده کرد (استامینوفن کدئین).
در هنگام شروع پانسمان، بیمار را به مشارکت هر چه بیشتر تشویق نموده و در مورد بیمارانی که روز اول بستری را در بیمارستان می گذرانند توضیحات لازم داده می شود، این مساله در مشارکت بیمار و رعایت استریلیتی اهمیت بسزایی دارد لازم به ذکر است در حین انجام پانسمان صحبت کردن با بیمار ضروری است و بایستی از مذاکرات شخصی پرستاران با یکدیگر خودداری گردد. ضمناً هنگامی که زخم بیمار باز است از بیمار خواسته می شود جهت پیشگیری از عفونت، از حرف زدن، عطسه کردن، سرفه کردن، آدامس جویدن خودداری نماید. هنگام پانسمان از بیمار بخواهید که بیشترین فعالیت و حرکت را در قسمتهای سوخته انجام دهد.
ابتدا سر و کلیه قسمتهای سالم بدن را بشویید.
پانسمان بیمار بایستی در اتاق پانسمان و توسط پرستار باز شود باند و گازها را در سطل زباله مخصوص بریزید در صورت چسبیدن گاز ابتدا به وسیله آب و یا نرمال سیلین آنها را خیس کنید.
بررسی زخمها ترجیحاً بایستی هر روز توسط فرد مشخصی انجام گیرد تا بهبودی مشخص گردد. گرفتن کشت و نیز بیوپسی جهت بررسی وجود میزان عفونت الزامی است.
بایستی پرستار سرکولار مقداری بتادین اسکراب و نرمال سیلین در یک کاسه یا Basin استریل قرار داده و سپس پرستار اسکراب پس از تعویض دستکش بوسیله گاز استریل و بتادین و نرمال سیلین شروع به تمیز کردن زخمها نماید و از ریختن بتادین بطور مستقیم روی زخم خودداری شود.
فقط در صورتی که زخم خونریزی داشته باشد و یا کاملاً عفونی بنظر برسد استفاده از بتادین سلوشن توصیه می شود. در صورت استفاده از بتادین سلوشن، حداقل ۵ دقیقه باید بتادین روی زخم بیمار بماند در غیراینصورت بی اثر است و تاکید می شود در صورتیکه زخم در صورت و یا نزدیک صورت است از پاشیدن بتادین روی زخم خودداری شود (بدلیل اثرات شدید تحریکی آن روی چشم که در صورت پاشیدن آن در چشم حتی ممکن است منجر به نابینایی بیمار شود).
دمای آب بایستی مناسب با دمای بدن بیمار باشد (سرد نباشد) بدلیل پیشگیری از هیپوترمیک شدن بیمار آب گرم باشد.
در صورت وجود بافتهای مرده با کشیدن چوب زبان استریل روی آن و یا با کمک پنس و قیچی زخم را دبرید نمایید.
سپس دستکش را تعویض نمایید.
زخم را با گاز خشک کنید.
برای گذاشتن پماد می توان از دستها و یا تانگ بلید و یا گاز استفاده کرد. در صورتیکه زخم سطحی و تمیز است بایستی یک لایه نازک پماد حدوداً ۴ میلی متر روی زخم قرار داد و اگر زخم عمیق و عفونی باشد لایه ضخیم تری از پماد آنتی بیوتیک قوی تری بایستی روی آن قرار گیرد.
دستکش را تعویض نمایید.
در مناطقی که احتمال چسبیدن دو قسمت پوست روی هم وجود دارد مثل بین انگشتان، پشت گوش و زیر سینه در خانمها بایستی چند لایه گاز قرار داد و از چسبیدن این نواحی به یکدیگر خودداری کرد.
براساس وضعیت زخم، آن را موضع به موضع از زخمهای تمیز شروع و به زخم عفونی ختم نمایید.
در پایان گان استریل به بیمار بپوشانید.
بعد از هر پانسمان تمام اتاق و سکو و دیوار به وسیله برس با ماده شستشو و سپس ماده ضدعفونی کننده مانند هیپوکلریت سدیم یا وایتکس یا اسید استیک ۲% شسته شود و در پایان روز اشعه به مدت ۲۴-۱۲ ساعت جهت ضدعفونی اتاق گذاشته شود. هنگام گذاشتن اشعه، پنجره ها با پرده تیره رنگ پوشانده شوند.
شستن دستها ه دفعات در این بخش ضروری است. تخت این بیماران بایستی روزانه ضدعفونی و از ملحفه استریل استفاده گردد.
کلیه پرسنل بخش سوختگی بعد از پایان شیفت بایستی استحمام نمایند.
تغذیه مناسب بیماران سوختگی اهمیت زیادی در بهبود زخمها و پیشگیری از عفونتها می گردد.
مطالب مرتبط:
انواع چسب های پزشکی و کاربرد آن ها
انواع پانسمان های پزشکی و کاربرد آن ها