هنر گره چینی چیست؟
گره چینی هنری است که از اتصال قطعات برش خورده چوب بر مبنای طرح های اصیل هندسی تشکیل شده است.
در این هنر، تکرار یک واگیره به صورت قرینه یا آینه ای موجب می شود که گره چینی در یک نمای بزرگ تر، کاری بسیار منظم، هماهنگ، موزون و جذاب به نظر برسد. نظم و قاعده ای که تنها با تکه های چوب بر اساس طرح شبکه های مشخص ایجاد گردیده است.
برخی پژوهشگران احتمال داده اند استفاده از این هنر از دوران خلفای عباسی آغاز شده و در قرن ششم تا هشتم هجری قمری در مصر و سوریه متداول شده و از همان زمان به ایران رسیده است. براساس شواهد و آثار موجود، پیشینه هنر گره چینی در معماری ایران به دوره سلجوقی و صفوی باز می گردد و منشاء آن نیز شهر اصفهان بوده است.
این سبک کار معمولا در ساخت درهای اماکن متبرکه، مقابر، منابر و از مشبک در پنجره های منازل و کاخ ها و نرده ها استفاده می شده است. پایه و مبنای گره چینی، هندسه نقوش است که نه تنها فی البداهه به وجود نیامده بلکه دارای پشتوانه عمیق علمی است و براساس قواعد و اصول ریاضی شکل گرفته است. نظم و قاعده ای که در یک نمونه گره چینی مشاهده می شود وام دار یک ترکیب بندی خطی بسیار دقیق و زیباست که در قالب اتصال چوب های صاف و برش خورده به نمایش گذاشته می شود.
در گره چینی، اتصالات به سه شیوه انجام می شود:
- اتصال کام و زبانه
- اتصال کند
- اتصال نیم نیم
این اسامی در اصطلاح سنتی به شیوه های اتصال تکه چوب های برش خورده اشاره دارد. برای ایجاد نقش گره، چوب ها به ضخامت بند رسم شده بریده و در عین حال چوب های واگیره (قطعاتی که در کار تکرار می شوند) از قالب های آماده شده تهیه می شود. سپس به وسیله اره پشت بند دار، زاویه های اتصالات روی چوب را برش می زنند و با رنده ای به نام ابزار، روی آلت ها را ابزار می زنند. در مرحله بعدی دو سر هر یک از آلات فاق و زبانه یا هر نوع اتصال دیگر که مد نظر باشد را به هم متصل می کنند.
در گره چینی، به طور معمول از انواع چوب های درختان جنگلی استفاده می شود، اما چوب چنار به خاطر الوارهای بلند و بافت چوب آن که صاف و یکنواخت است، کاربرد بیشتری دارد. قطعات آماده شده باید از چوب کاملا خشک ساخته شود تا پس از درگیر شدن چوب ها در یکدیگر هیچ گونه تغییری در ابعاد چوب ایجاد نشود. چرا که هرگونه تغییر یا به اصطلاح تاب برداشتن چوب باعث به هم ریختن نظم کل کار و تغییر در فشار تکه ها به همدیگر شده است و ممکن است کام و زبانه از هم خارج گردد.
چسب متداول در گره چینی که در محل های مورد نیاز به کار می رود چسب سریشم است که در اثر سرد شدن، سخت و محکم شده، به چوب رطوبت نمی دهد و ردی از آن روی کار باقی نمی ماند. گره چینی در ترکیب با شیشه های رنگی و یا دیگر هنرهای چوبی مانند منبت و خاتم نیز به کار می رود. هر چقدر عمل گره چینی بر اساس طرح های ظریف تر و پیچیده تر شکل گرفته باشد ارزش هنری بالاتری خواهد داشت.
مطالب مرتبط:
گران ترین نقاشی های تاریخ را می شناسید؟
آشنایی با انواع خطوط در خوشنویسی
مجسمه سازی با خمیر چینی
اصطلاح جسو و رنگ‌آمیزی مرده در نقاشی
کاشی شکسته روی سفال
منبع: پرسیس آرت
بانک مشاغل برتر