نکات مهم درباره گیتاره فلامنکو
گیتار زمانی وارد موسیقی فلامنکو شد که اسپانیایی‌ها فلامنکو را با سازهای دیگری می‌نواختند. پس از آن گیتار به شدت بر این موسیقی تاثیر گذاشت و هم اکنون گیتار و موسیقی فلامنکو با هم وابستگی متقابل دارند. البته واضح است که هیچ پدیده فرهنگی-هنری به شکل مطلق مربوط به نقطۀ خاصی نمی‌باشد. موسیقی فلامنکو و خود گیتار رگه‌هایی از اثر گذاری فرهنگ‌های یهودی، عربی را در خود دارند. گیتار فلامنکو و گیتار کلاسیک از نظر ساختار دارای یک سری تفاوت‌هایی می‌باشند. در گیتار فلامنکو روی صفحه گیتار (Sound board) معمولاً از جنس چوب صنوبر (spruce) و پشت و کنارۀ گیتار (Back&Sides) از جنس چوب سرو (cypress) می‌باشد و بر روی رویۀ صفحۀاصلی، تلق نازکی برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی صفحه هنگام اجرای تکنیک ضربه با ناخن (Golpe) می‌شود که به آن گلپیدور می‌گویند.در تعریفی دیگر از گیتار فلامنکو باید بگوییم : به معنای خاموش یا ساکت می باشد. تکنیکی است که هر گاه نوازنده گیتار فلامنکو بخواهد صدای آکوردی را به طور ناگهانی خفه کند از این تکنیک استفاده می کند. که از دست راست و هم از دست چپ می توان استفاده کرد. این اجرا با استفاده از دست راست به این صورت است که مچ دست به مهارتی خاص به طرف داخل ،به سمت صفحه جلوی گیتار حرکت می کند و باعث قطع صدا می گردد. اجرای آپاگادو با استفاده از دست چپ به این صورت است که انگشت چهارم در خطی مستقیم در عرض و عمود بر سیمها فرود می آید تا صدای آکورد را خفه کند.
تکنوازی گیتار فلامنکو
موسیقی فلامنکو به سبکی از گیتار زدن اسپانیایی ها گفته می شود. این سبک دارای اجزای گوناگونی می باشد که ریشه اصلی آن ها به قرون ۱۴و۱۵ میلادی می رسد.سبک فلامنکو بر گرفته شده از حالت شرقی و هند و است که ریتم های متنوع و زیبایی هم دارد. این سبک ساز مخصوص خود را دارد که گیتار فلامنکو نام دارد و ساز اصلی این سبک است . البته در کنار آن از سازهایی چون فلوت و گیتار آریانا (ARIANA) نیز استفاده خواهد شد.
وجوه اشتراک و تفاوتهای ساختاری گیتار فلامنکو و گیتار کلاسیک
تفاوتهای کلی دو گیتار را از لحاظ ساختار میتوان تاحدودی در دسته زیر تقسیم‌بندی کرد، اما در این صفحه اشاره‌ای در مورد تفاوتها در استایل، ترکیب‌بندی، گام و دستگاه‌ها نشده است.
-هر دو دارای اجدادی مشترک هستند. اساس ساختار آنها همسان است و هر دوی آنها با ناخن نواخته می‌شوند.
-طریقه نگه داشتن در هنگام نواختن با هم تفاوت دارد. گیتار فلامکنو را روی زانوی راست و گیتار کلاسیک را روی زانوی چپ گذاشته، می‌نوازند.
-گیتار فلامنکو غالباً کوکی تقریبی دارد که ممکن است با صدای خواننده تنظیم شود. گیتار کلاسیک برای تکنواز است و کوک کاملاً دقیق و هر نت باید به تفکیک، تمیز و روشن باشد.
-ساختار چوبهای بکار رفته در گیتار فلامکنو به نقل سازی ها :جعبه از چوب صنوبر، چوب اطراف و پایین جعبه صدا از جنس سرو آزاد، چوب پشت دستۀ گیتار از سرو، چوب قسمت انگشت‌گذاری از آبنوس، و چوب قسمت پیچ‌های کوک و نوارهای اطراف ساز و تزیین و اطراف دهانه و پل‌ها از چوب درخت گل رز است. در گیتار کلاسیک: چوب اطراف و پایین جعبه ساز از چوب درخت گل رز و بقیۀ قسمتها مانند گیتار فلامکنو است.
-جنس صدا در گیتار فلامکنو تیز تر و نافذتر است.
-قطر دستۀ گیتار فلامکنو، کمتر از قطر دستۀ گیتار کلاسیک است که باعث سرعت و چابکی حرکات دست چپ (نوازده راست‌دست) می‌شود.
-گیتار فلامنکو معمولاً کمی زرد و روشن‌تر و طبیعی چوبش را دارد، در مقابل رنگ گیتار کلاسیک‌ها معمولاً قهوه‌ای تیره است و رنگ طبیعی چوبش را دارد.
-ساختار آنها در پُل (Bridge) برجسته‌تر است سیم در گیتار فلامنکو به دهانه ساز و بند فِرِت‌ها (پرده) (Frets) نزدیک‌‌ترند، پل گیتار کلاسیک بلندتر است، بنابراین سیمها از دهانۀ و پرده‌ها فاصله دارند.
آشنایی با برخی اصطلاحات و تکنیک های گیتار فلامنکو:
Apagar: به معنای خفه کردن می باشد.
Apoyando: به معنی تکیه می باشد. تکنیک دست راست که برای اجرای ضربه، انگشت به سیم بعدی تکیه می کند و صدای قویتری نسبت به حالت تیراندو بوجود می آورد.
Baile: به معنای رقص می باشد. رقص به سبک فلامنکو را بایله می گویند.
Cante: آواز به سبک فلامنکو را کانته گویند.
Cante Chico: به معنای ترانه های کوچک . غیر جدی در فلامنکو است که برای سبکهای نه چندان جدی، شاد و وجد آمیز به کار می رود.
Cante Grande) Cante Jondo): به معنی ترانه های جدی و با شکوه در غلامنکو است که یرای سبکهای عمیق، احساسی و غم انگیز به کار می رود.( ماننو آوازهای سگریاس)
Compas: کلمه اسپانیایی به معنای ریتم یا ضرب که به معنی دوره است. کمپاس یکی از عناصر بنیادی در فلامنکو می باشد.
Duende: تله پاپ و ارتباط روحی بین هنرمند و شنوندگان، پاسخ به این لحظات خارق العاده و زود گذر، فریاد Ole” ” از جانب حضار است.
Double Arpegio: در این تکنیک آکورد یوسیله انگشتهای p i m a m i نواخته می شود کهp یک نت بم را بصورت آپویاندو و i m a m i به ترتیب سه سیم زیر را به صورت تیراندو به صدا در می آورند.
Entrada: مقطعی از ریتم اصلی که در آن هنگام فالستا شروع می شود.
Estribillo: تم تکراری که مانند ترجیع بند به طور مرتب تکرار می شود.
Falseta: عبارات ملودیک و گاهی ریتمیک که به عنوان مقدمه و یا بین ابیات آوازها نواخته می شوند.
Glissando: کلیساندو به معنی سرانیدن یا لغزاندن است و اجرای آن روی ساز، با سرانیدن انگشت در طول یم از پایین به بالا یا به عکس انجام می شود.
Golpe: تأکیدهای ریتمیک که توسط ضریات انگشت a و گاهی توسط ضربات همزمان انگشتان m و a بر گلپیدور اجرا می شود. برای اجرای گلپ هم ناخون و هم قسمت گوشتی نوک انگشت به گلپیدور اصابت می کنند.
Liorar: اصطلاح کولی می باشد که وقتی گیتار بیانگر فجایع تلخ است، یورار یه آن گفته می شود.
Palo: فرم یا شیوه فلامنکو را گویند.
Picado: به معنای ضربه زدن می باشد.که به کمک دو انگشت دست راست ، اکثرا i و m به ترتیب ( مانند راه رفتن ) انجام می شود. علاوه بر i-m در پیکادو ازi-a و m-a نیز استفاده می شود.
Pulgar: از تکنیکهای انگشت p می باشد که توسط آن تمام نتها ، حتی سیمهای نتهای زیر توسط انگشت p نواخته می شود.
Por medio: به گام فریجین گفته می شود. گام فریجین ۷ نتی می باشد، یعنی نت اکتاو ندارد و گامی است مینور که درحه دوم آن نیم پرده پایین است.
Quintuplet: اجرای پنج نت در هر ضرب را گویند.
Rasqueo: تکنیک دست راست که به زبان فلامنکو Rachayo” ” تلفظ می شود و کلمه Rasguado”” از مصدر Rasguear “ ” به معنای چنگ زدن مشتق شده. راسکوادو به معنای زخمه زدن بر سیمها به وسیله انگشتان دست راست ( در آن واحد ) می باشد. کاربرد انگشت e در راسکوارو تنها مختص به سبک فلامنکو می باشد.
Remate: خانمه، پایان ریتم.
Taconeo: به ضربات پاشنه رقصنده (hell – work) در فلامنکو،تاکونئو گفته می شود.
Tablao: باشگاه فلامنکو.
Toque: اصطلاحی فلامنکو که از مصدر Tocar”” به معنی لمس کردن یا ضربه زدن مشتق شده است. به معنی نوازندگی می باشد. اما اصطلاحات و مفاهیم دیگری نیز شامل شود از جمله به کل هنر نوازندگی فلامنکو گفته می شود و یا برای توصیف سبک یا روش منحصر به فرد یک گیتارسیت فلامنکو به کار برده می شود ولی بیشترین و مهمترین مورد استفاده آن بیان یکی از سبکهای مختلف ریتمیک در گیتار فلامنکو می باشد و سبکهای فلامنکویی که فاقد ریتم منظم هستند به نام توکه های آزاد خوانده می شوند.
Tremolo: تکنیک دست راست در فلامنکو که با پنج نت در هر ضرب اجرا می شود. به این صورت که p در آن نت بم را به صورت آپویاندو اجرا می کند و i a m iیک نت زیر را به صورت تیراندو اجرا می کنند.
منبع: سازی ها
مطالب بیشتر:
راهنمای انگشت گذاری برای علاقه مندان موسیقی
آشنایی با آلات موسیقی (اسامی، سنتی و غربی)
بانک مشاغل برتر