نقد و بررسی کتاب تاریخ مغول
کتاب تاریخ مغول به قلم عباس اقبال آشتیانی یکی از آثار ارزشمند تاریخی است. این کتاب علاوه برمحتوای جذاب تاریخی، سبک علمی و نوین تاریخ‌نگاری را رعایت کرده است و از این رو یک منبع آموزشی نیز به شمار می‌آید. در این سبک علاوه بر روایت اتفاقات تاریخی، جوانب مختلف یک دوره نظیر سیاست، مسائل اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار می‌گیرد و هر رویداد با توجه به علت‌های مختلف ریشه‌یابی می‌شود.
درباره‌ی کتاب تاریخ مغول اثر عباس اقبال آشتیانی
تاریخ ایران، منابع فارسی و غیر فارسی متعددی دارد که مورخان با ذوق آنها را تدوین کرده‌اند و در اختیار تاریخ خوانان و تاریخ‌دوستان قرار داده‌اند. با این وجود، جای خالی یک کتاب تاریخی جامع درباره‌ی سرزمین ایران همیشه احساس شده است. تاریخ‌نگاری از یک قرن پیش تحولات بسیاری را تجربه کرده و شکل آن به طور کلی تغییر یافته است. عباس اقبال آشتیانی یکی از مورخین پیشکسوت و بنیانگذار شیوه‌ی نوین نگارش تاریخ است. او در کتاب «تاریخ مغول» تاریخ ایران را از ابتدای غلبه‌ی چنگیز بر ایران تا تاسیس دولت تیموری را روایت می‌کند محدوده‌ی زمانی بین قرن هفتم تا نیمه‌ی دوم قرن نهم را در برمی‌گیرد.
عباس اقبال با اقتباس از مورخین و نویسندگان دوره‌ی مغول و تیموری، نحوهی به قدرت رسیدن چنگیزخان مغول، سیاست‌ها، سلاطین و تمدن مغولان زیر ذره‌بین قرار داده است و مطالب مختلف را غالبا با لحن و زبان آنها آورده است؛ بنابراین می‌توان این کتاب را یک قرائت تاریخی دانست. هدف او از نگارش این کتاب، آموختن روش علمی تاریخ‌نویسی و تالیف منطقی مسائل تاریخی یک دوره‌ی خاص و ارتباط آن با دیگر ملل بوده است.
کتاب تاریخ مغول یک مقدمه و نه فصل دارد. فصل اول به طور خلاصه به اوضاع طبیعی و جغرافیا آسیای مرکزی و شرقی طایفه‌های ترک و مغول که در این نواحی می‌زیسته‌اند پرداخته است. فصل دوم تا هفتم به طور مفصل به ظهور چنگیز خان و ویژگی‌های شخصیتی او و سلطنت و سیاست جانشین‌های او پرداخته است. فصل هشتم ضعف و سست شدن پایه‌های حکومت را برشمرده و فصل نهم علم، فرهنگ، صنایع و ادبیات این دو قرن و نیم را مورد تحلیل قرار داده است.
مروری بر فصل‌های کتاب تاریخ مغول
- مقدمه
- فصل اول: مُجمَلی از احوال ممالک آسیا مقارن استیلای مغول
- فصل دوم: تشکیل دولت مغول
- فصل سوم: سیاست چنگیز و اثرات حمله مغول
- فصل چهارم: سلطنت جانشینان چنگیز تا ایام فرماندهی هولاگو
- فصل پنجم: لشکرکشی هولاگو به ایران و انقراض خلافت عباسی
- فصل ششم: سلاطین مغول ایران
- فصل هفتم: ایلخانان ایران
- فصل هشتم: فِترَت بین دوره ایلخانی و دوره تیموری
- فصل نهم: تمدن، معارف و صنایع در عصر استیلای مغول
در بخشی از کتاب تاریخ مغول می‌خوانیم
چنگیزخان که اصل اسم مغولی او تموچین است در حدود سال ۵۴۹ هجری در مولستان تولد یافته و پدرش یسوکای بَهادُر رئیس وخان قبیله قایت از قبایل مغول بوده است.
اجداد چنگیزخان و طوایف مطیع ایشان از مدت ها پیش از ایام پدر او خراج گزار امپراطوران چین شمالی بودند و با اکراه بسیار به سرداران ایشان باج می‌دادند.
یسوکای بهادر که مردی کافی و رشید بود در ایام ریاست خود طوایف مغولی را که در جوار یورت قبیله او سر می‌کردند به اطاعت در آورد و تا آن جا اقتدار و اهمیت پیدا کرد که امپراطور چین از بسط قدرت او در وحشت افتاد و جماعتی را به جلوگیری او فرستاد ولی یسوکای بهادر غالب آمد و به زودی طوق رقیت را از گردن قبیله خود برداشته در کارها مستقل شد و اساس دولت بزرگی را که پسرش تموچین به وجود آورد ریخت.
تموچین سیزده ساله بود که پدرش وفات یافت و چون جماعتی از مقول اطاعت او را گردن ننهادند دچار زحمت شد و پس از تحمل مشقات بسیار بردشمنان غلبه کرد سپس پیش رئیس قبیله کرائیت که اُوَنگ خان نام داشت و پیرو مذهب مسیح بود رفت و با او دوستی کامل پیدا کرد و اُوَنگ خان نظر به سوابق الفتی که با پدر تموچین داشت او را پیش خود محترم می داشت و زیر بار امر امپراطور چین برای دفع و سرکوبی او نمی‌رفت ولی این دوستی زیاد دوامی نکرد که چه تموچین روز به روز قوی‌تر می‌شد و اُوَنگ خان از بیم آن که مبادا روزی از عهده او بر نیاید به حیله درصدد ساختن کار او برآمد اما تموچین از خیال او مسبوق شد و با اتباع خود هجرت کرد. اُوَنگ خان قشون به عقب تموچین فرستاد و بین طرفین نزاع در گرفت و تموچین غلبه یافت و خان قبیله کرائیت کشته شد این واقعه بر شوکت و اسم و اعتبار تموچین افزود و بسیاری از قبایل دیگرحکم او را پذیرفته زیر فرمانش درآمدند و از این تاریخ به چنگیزخان معروف شد.
مطالب مرتبط:
معرفی کتاب زندگی چیزی کم دارد
معرفی زندگینامه سال تفکر جادویی
کتاب تایپ غیرمعمول: چند داستان اثر تام هنکس
معرفی کتاب هفت عادت مردمان موثر
منبع: فیدیبو
بانک مشاغل برتر