معرفی گل زنبق
زنبق گونه ای از گل های بسیار زیبا و تزینی است که محبوب و مورد علاقه تعداد زیادی از افراد است و در رنگ ها و گونههای مختلف در طبیعت یافت می شود. این گیاهان علاوه بر گل های زینتی به عنوان منبع تامین عطرها نیز بکار برده می شوند. از نظر اندام زیر زمینی ۲ دسته ریزوم دار و پیازدار وجود دارد. عمده زنبق ها ریزوم دار و تعداد اندکی از آنها پیازدار هستند. انواع پیازدار به صورت تجاری و برای استفاده به عنوان گل بریدنی تولید می شوند و انواع ریزوم دار بیشتر در باغ ها استفاده می شود.
نام فارسی: زنبق
خاستگاه اروپا ، خاور میانه و شمال آفریقا ، آسیا و سرتاسر آمریکای شمالی
نام انگلیسی: Iris
نام علمی: IRIS GRAMINEA
خانواده: IRIDACEAE – زنبق
نامهای دیگر: Grass-leaved Flag, Fleur-de-lis, Sword Lily, Plum Scented Iris,سوسن,لیلی Iris graminea
مشخصات:
زنبق ها گیاهانی چند ساله اند و بیش از ۳۰۰ گونه در سراسر جهان به صورت گسترده پراکنده اند. گیاهان این تیره علفی، ریزوم دار و یا پیازدار را شامل می شود. ساقه بدون انشعاب یا دارای انشعابات کوتاه است. برگها غالباً شمشیری، درون یکدیگر و تا حدى از اواسط تا شده است. گل آذین خوشه یا منفرد، گل ها دوجنسی، منظم، گاهى نامنظم، گلپوش ۶ عدد و به صورت آزاد یا پیوسته و گلبرگ مانند است.
پرچم ها که تعداد آنها ۳ عدد است به سطح زیرین سه اندام جنسی ماده، موسوم به کلاله های پتالوئید (گلبرگ مانند)، چسبیده اند. خامه مادگی نیز به سه شاخه پهن رنگین تقسیم شده که هر شاخه آن بر روی یک پرچم خمیده است و بنابر این پرچم و مادگی به هم نزدیک هستند. میوهٔ گیاهان این تیره کپسول است.
انواع زنبق ها:
الف- زنبق های ریزوم دار
الف-۱- زنبق های ریش دار (Bearded یا Pogon Iris): این نوع دارای یک ریشه گوشتی به نام ریزوم می باشند که در سطح خاک رشد می کنند. مهمترین گونه این دسته، زنبق آلمانی است. این گونه به سرما و خشکی مقاوم است. برگ های آن خنجری شکل و در نقاط گرم به صورت همیشه سبز دیده می شود. ارتفاع آن به ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر میرسد. رنگ گل بنفش، زرد، قرمز و صورتی است. گلدهی در اواسط بهار و اوایل تابستان بوده و ممکن است دوبار در سال یعنی در بهار و پاییز گل بدهد.
از دیگر گونه های ریش دار می توان I. pumila و I. Susiana (زنبق شوش) را نام برد که در بهار گل می دهند. زنبق شوش دارای گل سیاه و دیگر رنگ های حزن انگیز است که به این دلیل گاهی به آن زنبق عزا نیز می گویند. در واقع دارای گلبرگ های خاکستری با رگه های ارغوانی تیره، لکه های سیاه و ریش های ارغوانی است. I. pumila بسیار کوتاه است و گاهی به آن زنبق پاکوتاه می گویند.
الف-۲- زنبق بی ریش (Apogon یا Beardless): در این نوع سطح آویز ها صاف و بدون کرک است. برگ ها نازک و باریک و شبیه برگ گندمیان است. ارتفاع از ۳۰ تا ۱۲۰ سانتی متر متغیر است. از گونه های مهم آن زنبق سیبری است. عمدتا دارای گل های آبی، سفید و بنفش هستند. زنبق های سیبری در شرایط سرد و مرطوب به خوبی رشد می کنند و با اینکه در آفتاب کامل رشد می کنند می توانند کمی سایه را تحمل کنند.
الف-۳- زنبق تاج دار (Crested Iris): از ویژگی های این نوع این است که در وسط آویزها، در جایی که زنبق های ریش دار، دارای ریش هستند، این ها مزین به یک تاج بوده و رنگی متفاوت با رنگ زمینه گلبرگ دارند. این گروه بومی مناطق نیمه گرمسیری هستند ولی برخی از گونه های آن به سرما مقاومند. از گونه های معروف این گروه می توان I. japonica(زنبق ژاپنی) و I. cristataرا نام برد. این ۲ گونه سرما را تحمل می کنند.
زنبق ژاپنی در فصل تابستان گل می دهد و در مناطق خشک رشد خوبی دارد. ارتفاع آن حدود ۶۰ سانتی متر، گل ها درشت و بنفش رنگ با حواشی بریده و تاج کاسبرگ، نارنجی است.
I. cristata کوتاه قد بوده و بلندی بوته آن ۸-۷ سانتی متر است. گل های آن آبی رنگ و روی آویز های آن تاجی به رنگ زرد یا نارنجی دیده می شود.
ب- زنبق های پیازدار:
زنبق های پیازدار، گیاهانی دایمی با پیاز کشیده هستند که پیاز اولیه (پیاز مادری) آنها در عرض یک فصل کاشت از بین می روند ولی در طول فصل یک پیاز درشت در کنار خود تولید می کنند که این پیاز تولید گل در سال آینده را تامین خواهد کرد. در گلکاری، زنبق های پیازدار به سه گروه زنبق های هلندی، انگلیسی و اسپانیایی تقسیم می شوند. از این ها به مقدار زادی جهت گل بریدنی و تزیین باغچه استفاده می شود. برخی از آنها دورگه و برخی از گونه های قدیمی به دست آمده اند.
ب-۱- زنبق انگلیسی (I.xiphioides یا I.latifolia): برگ های نازک و پیچ خورده دارد. گل ها به رنگ بنفش، ارغوانی و سفیدو گاهی دورنگ هستند.گیاه در اواخر بهار و اوایل تابستان گل می دهد. این زنبق را در زمینی غنی از مواد آلی می کارند و در دوران فعالیت نیاز به رطوبت زیادی دارد.
ب-۲- زنبق اسپانیایی (I.xiphium): گل ها بسیار متنوع بوده، به رنگ آبی یا بنفش و به ندرت سفید یا زرد دیده می شود و روی هر یک از آویزهای آن لکه ای زردفام به چشم می خورد. مکان های آفتابی تا نیمه سایه و خاک سبک با زهکشی خوب نیاز دارد. پیازها را پس از گلدهی از خاک درآورده و در محل مناسب نگهداری می کنند.
ب-۳- زنبق هلندی (I.hollandica): از نظر رنگ بسیار متنوع بوده و هر روزه رنگ های جدیدی از آن به بازار عرضه می شود. به طور معمول این نوع زنبق را پیش رس کرده و از گل بریده خارج از فصل آن استفاده می شود.
از دیگر زنبق های پیازدار می توان I.reticulate و I.danfordiaرا نام برد. که از انواع پاکوتاه زنبق هستند و جهت تزیین آپارتمان استفاده می شوند. این دو در اسفندماه به گل می روند. پیاز این دو را در پاییز در گلدان کشت می کنند.
شرایط نگهداری و پرورش زنبق:
خاک: معمولاً در خاکهای خنثی یا قلیایی و سبک و قابل نفوذ رشد می نماید. بهترین خاک برای این گیاه دو قسمت شن و ماسه، یک قسمت خاک باغچه و یک قسمت خاکبرگ می باشد.
آبیاری: پس از کاشت، گلدان را آبیاری، سپس برنامه آبیاری را برای مرطوب نگهداشتن خاک، هفتگی کنید. در دوران گلدهی ۲ الی ۳ بار در هفته کافی است.
رطوبت: نیاز به غبار پاشی نداشته و هوای خنک و خشک را دوست دارد.
نور: در هنگام رشد علفی و سبزینه ای نور نسبی و در دوران گلدهی به نور کامل نیاز دارد، این گیاه نور مستقیم آفتاب را نمی پسندد.
دما: در رشد علفی هوای خنک ۴ الی ۷ درجه و در دوران گلدهی هوای گرم تر حدود ۱۳ الی ۱۶ درجه برای آن مناسب است.
نحوه کوددهی گل زنبق:
تغذیه گیاه را بادیدن اولین غنچه های گل بر روی گیاه شروع کنید و کوددهی را دو هفته یکبار تا هنگامی که برگهای گیاه زرد و خشک شود، ادامه دهید. برای تهیه کود می توانید از کودهای محلول مخصوص گیاهان خانگی یا باغی موجود در گلفروشیها استفاده کنید.
نحوه تکثیرگل زنبق:
افزایش زنبق ها عموماً از طریق تقسیم بوته پس از پایان گلدهی صورت می گیرد.همچنین با کشت بذر می توان پس از ۳ سال گل های آن را مشاهده نمود. زنبق های ریش دار در تابستان تقریبا دو ماه پس از گل دادن تکثیر می شوند و دیگر زنبق ها بهتر است در اوایل بهار یا پاییز تکثیر شوند.
تکثیر انواع ریزوم دار:
بوته های بزرگ چندساله را در اواخر تابستان و اوایل پاییز پس از زرد شدن برگ ها از زمین درآورده، ریزوم های سالم و جدید را از ریزوم های قدیمی تر و خراب و آسیب دیده جدا کنید. ریزوم ها را تقسیم کرده و هر قسمت را جداگانه در محل اصلی می کارند. اگر بخواهیم همان سال گیاه گل بدهد ریزوم ها را به قطعات بزرگ و اگر مایل باشیم ریزوم ها را بیشتر زیاد کنیم به قطعات کوچکتر تقسیم می نماییم، ولی هر قطعه ریزوم باید حداقل دارای یک نقطه رشد باشد. ریزوم ها را در عمق ۵ سانتی متری خاک می کارند. در مناطقی که هوای سرد و زمستان طولانی دارند ممکن است ریزوم ها از بین بروند.
تکثیر انواع پیازدار:
در نوع پیازدار، پیازها را در پاییز از پیاز مادری جداکرده و می کارند که در سال دوم گل می دهند.
موضوع: معرفی گل زنبق
مطالب مرتبط:
زمان کاشت گلهای پیازی و نحوه تکثیر آنها
معرفی گل کوکب
روش های کاشت و برداشت گیاه شلغم
معرفی گل آماریلیس
معرفی گل کلومنه آ
آشنایی با گل سنبل آبی
آشنایی با گل اطلسی
نگهداری و پرورش گل ربوتیا
دانستنیهای پرورش کاکتوس
پرورش و نگهداری از گل فیلودندرون یا گوش گرگی
معرفی و پرورش گیاه یاس خوشه ایآموزش پرورش قارچ در منزل ، نکاتی که باید بدانید
چگونگی پرورش و نگهداری از گل شمعدانی
نگهداری گیاه آپارتمانی کالادیوم