قلعه دختر فیروزآباد
قلعه دختر نخستین بنای گنبد دار ایرانی است که با اصول فنی و معماری خاص ساخته شده و مصالح به کاررفته در آن شبیه کاخ اردشیر است. قلعهٔ دختر استان فارس در 6 کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد که پس از طی مسافتی حدود 300 متر میتوان به قلعه رسید. تمامی کاخ را یک ایوان بزرگ دارای تاق ضربی و دو ایوان کوچکتر در دو سو تشکیل میداد. ایوان بزرگ که 14 متر پهنا و 23 متر درازا داشت به یک اتاق مرکزی که سقف آن به شیوهای تازه، یعنی گنبد پوشانده شده بود منتهی میگشت. در جناحین این اتاق گنبد دار اتاقهای اضافی قرار گرفته و کل آنها در داخل یک دیوار خارجی مدور جای داشت.
معماران رومی مشکل قرار دادن سقفی مدور بر روی بنایی چهار گوش در گوشهها را با جلو آوردن تدریجی سنگ یا آجرها به شکلی که پیوسته مدور تر میشد، حل کردهاند اما در قلعه دختر شیوه جدیدی به کار گرفته شد که همانا استفاده از سه کنج در گوشه هاست. عظمت بنای این قلعه، مبهوت کنندهاست و دیوارهای بلند آن با همه شکستگی و ریخته شدن، هنوز هم شکوهی خیره کننده دارند. قلعه دختر، نشان ظهور امپراتوری ساسانی و افول دولت اشکانی است.
این قلعه از سه جهت شمال، غرب، جنوب با صخره کوهستانی با ارتفاع غیر قابل نفوذ محصور است و بر هر صخره با روی بلند و برج های دیده بانی ساخته شده در سمت شرق با فاصله بیش از یک کیلومتر از قلعه دیوار سنگی محکمی کشیده شد تا مانع ورود افراد شود. تنها راه ورود به این دژ از جنوب قلعه با پلکانی بوده که علاوه بر صخره کوه از چند لایه دیواره باره و برج تودرتو با نگهبانان مخصوص امکان پذیر بوده است. در قسمتی از قلعه دهانه غاری دیده میشود که به قول بعضی از محلیها این غار راهی به کاخ اردشیر بابکان، کاخ ساسانی در جلگه فیروزآباد داشتهاست.
یعنی در زمان حمله دشمن به قلعه، محصورین قلعه میتوانستند از طریق این غار با شهر ارتباط داشته باشند و بتوانند غذا و نیروی انسانی وارد قلعه کنند. ساختمان مدور که محل تخت و بارگاه بود و به یک سیاه چال عظیم شباهت دارد، چونان برجی با شکوه بر فراز تپه قد برافراشته است.بنای شاهی با دیوان و تالار گنبددار در سطح سوم قرار گرفته است تا تالار اصلی با اتاقهای جانبی به صورت قلعه عظیم و مدوری برفراز بلندترین نقطه رشته کوه و داخل خط دفاعی قلعه قرار گرفته است.
حمامک قلعه دختر فارس
درکنار دیوار شرقی قلعه دختر محلی وجود دارد که حمامک نامیده میشود . گفته می شود که زمانی به عنوان حمام سلطنطی بوده و چون هم در زمستان و هم در تابستان آب داشته و داخل غار مرطوب بوده است ، هوای داخل هیچ گاه سرد نمی شد. اما آثار زیادی داخل غار مشاهده نمی شود که می تواند به خاطر تغییر شکل سریع غار های آهکی باشد. در فصول زمستان و تابستان هوای داخل غار 30 درجه می باشد، در صورتیکه دمای خارج از غار در تابستان 16 تا 24 درجه و در زمستان -2 تا 10 درجه می باشد.
علت نام گذاری قلعه دختر :
وجه تسمیه این قلعه به سبب انتساب آن به الهه آناهیتا، خدای آبهای زیر زمینی و پاکیها… بوده که در فرهنگ ما ایرانیان به صورت یک دختر نجیب و معصوم تصور شده است.بر اساس اینکه این قلعه دست نیافتنی و صعب العبور بوده است در باور مردم و به مرور زمان به قلعه دختر معروف شده است. به نظر می رسد که همراه با موفقیت های سیاسی پادشاهان ساسانی، قلعه دختر جای خود را به کاخ بزرگی در دشت، یعنی کاخ آتشکده داده است. اردشیر پس از پیروزی بر پادشاهان پارتی و خود را “شاه شاهان” خواندن، هنوز ناچار بود برای تحکیم قدرت خود بر ایران زمین، درگیر نبرد شود. اما دیگر خطر، اقامتگاه او را در فیروزآباد تهدید نمی کرد.
پس احتمالا کاخ کوهستانی، که تنگ و صعب العبور و پذیرایی میهمانان و خوشگذرانی در آن دشوار بود، به عنوان محل اقامت رها شد و جای خود را به کاخی بزرگ داد، که در کنار برکه ای باصفا و پر از درختان قرار گرفته بود. این کاخ بزرگ امروزه به نامهای آتشکده فیروزآباد، کاخ فیروزآباد و آتشکده ساسانی معروف است.اردشیر بابکان پادشاه ساسانی این قلعه را برای نگهبانی از آتشکده در مسیر ورودی به فیروزآباد جهت حفاظت از ورود دشمن به شهر ساخت.
موضوع: قلعه دختر فیروزآباد
مطالب مرتبط:
دریاچه پریشان
آتشکده آذرفرنبغ کاریان جویم
آبشار رحمت آباد جویم
آتشکده جهرم - آرامگاه باربد
بانک مشاغل برتر