علل، دلیل ها و راه های درمان سرگیجه
علل، دلیل ها و راه های درمان سرگیجه
سرگیجه یکی از رایجترین شکایات پزشکی است. سرگیجه، احساس حرکت در حالی که ثابت هستید یا احساس حرکت چیزهای اطراف شما با وجود ثابت بودن آنهاست. سرگیجه میتواند مشابه با بیماری حرکت باشد. افراد مبتلا به سرگیجه عموما احساس خود را به صورت حس گیجی یا حس دوران اتاق توصیف میکنند. سرگیجه با احساس سبکی سر فرق دارد.
رایجترین علل سرگیجه، سرگیجهی وضعیتی حملهای خوش خیم (BPPV)، بیماری مانییر و سرگیجهی حاد است.
درمان به علت سرگیجه بستگی دارد. درمانهای معمول، شامل مانورهای فیزیکی خاص و در صورت لزوم داروهای مخصوص به نام عوامل مهارکنندهی سیستم وستیبولار هستند.
دورنمای بیماری همراه با سرگیجه (VAD) به علت آن بستگی دارد. حملات سرگیجهی حاد عموما کمتر از 24 تا 48 ساعت طول میکشد. بیماری مانیر درمان ندارد ولی راههایی برای مدیریت علائم بیماری وجود دارد.
دلایل بیماری همراه با سرگیجه
دو گروه سرگیجه وجود دارد. سرگیجهی محیطی، ناشی از مشکل در گوش درونی یا عصب وستیبولار است. عصب وستیبولار یا دهلیزی، گوش درونی را با مغز مرتبط میکند.
سرگیجهی مرکزی زمانی رخ میدهد که در مغز، به خصوص در مخچه، مشکلی وجود داشته باشد. مخچه بخشی از مغز پسین است که هماهنگی حرکات و تعادل را کنترل میکند.
علل سرگیجهی محیطی
حدود 93 درصد موارد سرگیجه، محیطی هستند و به سبب یکی از عوامل زیر ایجاد میشوند:
- سرگیجه وضعیتی حملهای خوشخیم (BPPV)، سرگیجهای است که به سبب تغییرات مشخص در وضعیت قرارگیری سر ایجاد میشود. این سرگیجه به سبب شناور شدن کریستالهای کلسیم در مجاری نیمهحلقوی گوش رخ میدهد.
- بیماری مانییر که اختلالی در گوش درونی است که بر تعادل و شنوایی اثر میگذارد.
- وستیبولوپاتی محیطی حاد (APV) که التهابی در گوش درونی است و باعث شروع سریع سرگیجه میشود.
در مواردی نادر، سرگیجهی محیطی توسط علل زیر ایجاد میشود:
- فیستول پریلنف یا ارتباط غیرعادی بین گوش میانی و گوش درونی
- فرسایش کلستئاتومی یا فرسایش ایجاد شده توسط کیست در گوش درونی
- اوتواسکلروز یا رشد غیرطبیعی استخوان در گوش میانی
علل سرگیجهی مرکزی
علل سرگیجهی مرکزی عبارتند از:
- سکتهی مغزی
- تومور مخچه
- میگرن
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- علائم بیماری همراه با سرگیجه (VAD)
سرگیجه احساسی مشابه با بیماری حرکت یا احساس چرخش اتاق دارد.
علائم VAD شامل موارد زیر است:
- تهوع
- استفراغ
- سردرد
- تلوتلو خوردن در هنگام راه رفتن
- تشخیص بیماری همراه با سرگیجه
تشخیص VAD به عوامل زیر بستگی دارد:
- آیا واقعا سرگیجه دارید؟
- علت آن مرکزی است یا محیطی؟
- آیا عوارض تهدیدکنندهی حیات وجود دارد؟
پزشکان متخصص گوش، حلق و بینی میتوانند با پرسیدن سوالات سادهای همچون ” آیا دنیا دور سر شما میچرخد یا شما احساس سبکی سر دارید؟” گیجی را از سرگیـجه افتراق دهند.
اگر دنیا در اطراف شما بچرخد، شما سرگیجهی واقعی دارید. اگر احساس کنید سرتان سبک است، شما احساس گیجی دارید.
آزمایشها
آزمایشهای تعیین نوع سرگیجـه شامل موارد زیر است:
تست چرخش سر: شما به بینی فرد معاینهکننده زل میزنید و او سر خود را به صورت ناگهانی به طرفین حرکت میدهد و به حرکت صحیح چشمان شما دقت میکند.
تست Romberg: با چشمان باز و پاهای بههم چسبیده میایستید، سپس چشمان خود را میبندید و سعی میکنید تعادل خود را حفظ کنید.
تست Fakunda-unterberger: از شما خواسته میشود تا در یک مسیر مشخص با چشمان بسته و بدون خم شدن به طرفین حرکت کنید.
تست Dix-Hallpike: در حالیکه روی تخت معاینه نشستهاید، به سرعت از وضعیت نشسته به وضعیت طاقباز با گرفتن سر به راست یا چپ، در میآیید. پزشک گوش و حلق و بینی حرکات چشم شما را برای تشخیص سرگیـجه بررسی میکند.
تستهای تصویربرداری برای VAD شامل موارد زیر است:
علائم هشداردهنده
علائم هشداردهندهی عوارض جدی عبارتند از:
- سرگیجهی ناگهانی که بر اثر تغییر وضعیت ایجاد نشده باشد
- سرگیـجهی همراه با علائم نورولوژیک مانند عدم هماهنگی شدید عضلات یا ضعف
- سرگیجهی همراه با ناشنوایی بدون سابقهی بیماری مانییر
درمان بیماری همراه با سرگیجه
درمان سرگیجه، به علت آن بستگی دارد. عوامل مهارکنندهی سیستم وستیبولار (VBAs) رایجترین داروهای مورد استفاده هستند.
عوامل مهارکنندهی وستیبولار شامل موارد زیر هستند:
- آنتی هیستامینها (پرومتازین، بتاهیستین)
- بنزودیازپینها (دیازپام، لورازپام)
- ضدتهوعها (پروکلرپرازین، متوکلوپرامید)
درمان علل خاص سرگیجه شامل موارد زیر است:
- حملات حاد سرگیجه: استراحت در تخت خواب، VBAها، داروهای ضدتهوع
- BPPV: مانور تغییر وضعیت اپلی (Epley) که حرکتی به خصوص برای شل کردن کریستالهای کلسیم و پاک کردن آنها از مجاری گوش است
- وستیبولوپاتی محیطی حاد: استراحت در تخت خواب، VBAها
- بیماری مانییر: استراحت در تخت خواب، داروهای ضدتهوع، داروهای دیورتیک و VBAها
ریسک فاکتورهای بیماری همراه با سرگیـجه
فاکتورهایی که خطر VAD را افزایش میدهند، عبارتند از:
- بیماریهای قلبی عروقی، به خصوص در بزرگسالان مسنتر
- عفونت اخیر گوش که باعث عدم تعادل در گوش درونی شده باشد
- سابقهی ضربه به سر
- داروها، از قبیل ضدافسردگیها و ضدسایکوزها
دورنمای بیماری همراه با سرگیجه
دورنمای VAD به علت آن بستگی دارد. APV یا وستیبولوپاتی محیطی حاد معمولا کمتر از 24 تا 48 ساعت طول میکشد. بیماری مانییر درمانی ندارد ولی علائم آن میتواند مدیریت شود. برای یافتن بهترین راه برای مدیریت علائم خود، با دکتر متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنید.
بیشتر بخوانید :
علت سرگیـجه چیست و چگونه درمان می شود؟