روکش های دندانی و دلایل نیاز به آنها
روکش های دندانی و دلایل نیاز به آنها : دندان ها در اثر عدم رعايت بهداشت مناسب دهان و دندان و تغذيه نادرست، در معرض پوسيدگی قرار می گيرند. چنانچه برای درمان اين پوسيدگی ها زود اقدام نماييم و آنها را ترميم كنيم، نياز به تداخل و دستكاری چندانی از طرف دندانپزشك نخواهند داشت و به راحتی ترميم می شوند. اما گاهی پوسيدگی ها چنان پيشرفت می كنند كه بخش زيادی از نسج دندان از بين می رود و ساختمان دندان تا حد زيادی تخريب می شود. گاهی اوقات نيز ضربه هايی (Trauma) كه به دندان می خورند باعث می شوند كه دندان بشكند. اگر شكستگی دندان كوچك باشد می توان آن را به كمك مواد پركردنی ترميم كرد، اما در شكستگی های بزرگ، دندان بايد به كمك روكش از تخريب بيشتر محافظت شود.
روکش دندان (Dental Crowns)
روکش، از روشهای بازسازی دندان است که نوعی ترميم غيرمستقيم دندان به حساب می آيد، يعنی دندانپزشک پس از تراش و آماده سازی دندان از آن قالب گيری می کند و قالب را جهت ساخت روکش به لابراتوار می فرستد و سپس آن را روی دندان می چسباند.
يکی از دلايل عمده ای که دندان نياز به روکش پيدا می کند، زمانی است که دندان تحت درمان عصب کشی (روت کانال) قرار می گيرد. مطالعات مختلف نشان داده اند که عدم قرار دادن روکش در دندان های خلفی (Molar)عصب کشی شده، خطر شکستن دندان را تا شش برابر افزايش می دهد. در صورت بروز اين شکستگی ها بسته به نوع و جهت خط شکستگی، ممکن است دندان غير قابل نگهداری شود و دندانپزشک مجبور به کشيدن دندان گردد. به هر حال، قضاوت و تشخيص دندانپزشک در روکشگذاری دندان پس از درمان ريشه، نقش اصلی را دارد.
از ساير دلايل نياز دندان ها به روکش، وجود ترميم های بسيار بزرگ در ميان نسج دندانی بسيار نازک و شکننده يا وجود ترک های ريز در اطراف پرکردگی می باشد. در اين موارد بنا به تشخيص دندانپزشک و به منظور حفاظت از يکپارچگی ساختار نسج دندان، ساخت روکش توصيه می شود.
گاهی اوقات لازم است روكش بر روی دندانی قرار بگيرد كه تاج آن به دليل تخريب كاملا از بين رفته است و نسج سالم و محکمی برای قرار دادن کراون وجود ندارد. اين دندان ها معمولا درمان ريشه می شوند و سپس قسمتی از پركردگی داخل كانال خالی شده و ميله ای به نام پست (Post) داخل آن قرار می گيرد كه اين ميله باعث گير کردن روكش به دندان خواهد شد. در قسمت بالای اين ميله نيز قسمتی به نام هسته (Core) شبيه تاج دندان بازسازی می شود و سپس پست و هسته به دندان چسبانده مي شوند و مراحل بعدی ساخت روكش مانند دندان عادی ادامه پيدا می كند.
ظاهر دندان هايی که بد شکل هستند، مثل دندان های ميخی شكل يا دندان هايی كه اندازه های كوچك تر يا نامتناسب تری با دندان های ديگر دارند يا دارای بد رنگی مادرزادی يا اکتسابی هستند، به كمك روكش قابل اصلاح است.
برای برخی افراد نيز که به دنبال لبخندی زيباتر و دندان هايی روشن تر هستند، روکش دندان های جلو که گاهی ممکن است 6 تا 12 دندان را در بر گيرد، می تواند به اين امر کمک نمايد. در اين موارد دندانپزشک معمولا قبل از تراش دندان ها به کمک قالب گيری، عکاسی و روش های ديجيتال، طرح و فرم دندان ها را متناسب با فرم لب، صورت و لبخند بيمار طراحی می کند و بر اساس آن اقدام به تراش و تهيه روکش های دندانی می نمايد.
انواع روکش های دندانی:
روکش فلزی دندان :
این نوع از روکش معمولا از جنس طلا می باشد. روکش طلا استحکام بسیار خوبی دارد و به همین دلیل دندانپزشکان به افرادی که توانایی پرداخت هزینههای این نوع روکش را دارند، توصیه میکنند دندانهایشان را با طلا روکش کنند. برای روکش کردن دندان با طلا، لایه نازک تری از مینا و عاج دندان تراشیده میشود (تراش محافظه کارانه)، بنابراین نسج طبیعی دندان بیشتر حفظ میشود. از سوی دیگر لبههای روکش طلا و خود آن به خوبی با دندان و بافت لثه ای اطراف آن، تطابق پیدا میکند و احتمال تجمع جرم و باکتری در اطراف لبههای آن کمتر خواهد بود. طبق مطالعات درازمدت، عمر این نوع روکش از سایر انواع آن طولانی تر است. تنها عیب طلا برای استفاده در دندانپزشکی، قیمت گران و رنگ طلایی آن است. اگر دوست دارید از مزایای فلز طلا استفاده کنید، میتوانید از دندانپزشک خود بخواهید دندانهای عقبی شما را با طلا روکش کند تا در معرض دید هم قرار نگیرند.
روکش متال – سرامیک دندان (Porcelain Fused to Metal/PFM):
استفاده از این نوع روکش بسیار شایع است. ظاهری مشابه دندان طبیعی دارد، بدین صورت که یک لایه ۱ تا ۲ میلی متری از سرامیک (Porcelain) بر روی یک پایه (Frame) فلزی از جنس کروم – کبالت یا آلیاژهای طلا در لابراتوار پخته می شود و سپس دندانپزشک آن را روی دندان می چسباند. طراحی های مختلفی برای این نوع از روکش بسته به نوع دندان و سیستم جویدن بیمار وجود دارد، ولی به طور کلی اکثر این روکش ها از استحکام و زیبایی قابل قبولی برخوردار می باشند. مزیت این روکش قابلیت پنهان کردن کامل تغییر رنگ شدید دندان یا پرکردگی های فلزی لایه های زیرین است. ازمعایب آن نیاز به تراش بیشتر دندان درمقایسه با روکش طلا وهم چنین در برخی موارد، سایه خاکستری رنگ در لبه کراون می باشد.
روکش تمام سرامیک دندان :
این نوع از روکش از نوعی سرامیک یا Porcelain تقویت شده ساخته می شود و به دو روش تهیه می گردد. روش اول با کار دست تکنسین لابراتوار و روش دیگر از طریق اسکن دیجیتال دندان یا قالب آن و تراش بلاک های سرامیکی که توسط سیستمهای CAD-CAM صورت می گیرد. در مطب هایی که سیستمهای دیجیتال و CAD-CAM دارند، تراش و تحویل روکش به بیمار در یک جلسه مقدور است. روکش تمام سرامیکی به علت زیبایی و استحکام قابل قبول، بسیار محبوب و مورد پذیرش دندانپزشکان و بیماران هستند. لمینیت های دندانی که جهت زیبایی در دندانهای جلویی استفاده میشوند نیز از همین جنس هستند. تکنیک چسباندن این روکش از اهمیت بالایی برخوردار است و بطور مستقیم در افزایش دوام و استحکام آنها تأثیر می گذارد.
روکش زیرکونیا دندان (Zirconia):
یکی از موادی که امروزه در دندانپزشکی زیاد استفاده میشود، زیرکونیا یا اکسید زیرکونیوم است. زیرکونیوم یک فلز است ولی در اثر اکسید شدن با اکسیژن و تغییر ماهیت آن، این ماده هم به نوعی جزو روکش های تمام سرامیکی طبقه بندی می شود. از زیرکونیا نیز به عنوان روکش دندان استفاده می شود. از مزایای زیرکونیا می توان به استحکام و مقاومت بسیار بالا درمقابل ساییدگی و شکستن، نیاز کمتر به تراشیدن دندان (میزان تراش مشابه روکش طلا)، عدم نیاز به پایه (Frame) فلزی، زیبایی و سازگاری زیاد با نسوج دهانی اشاره کرد. روکش زیرکونیا از یک بلوک یک دست و خالص زیرکونیا تراش خورده میشود، در دمای بسیار بالا آماده سازی میگردد و سپس روی دندان چسبانده می شود. به علت ساختار مولکولی ویژه زیرکونیا، این ماده حداقل پنج برابر روکش پرسلن و متال – سرامیک (PFM)، مقاومت و استحکام دارد بدون اینکه ظاهری حجیم داشته باشد. نکته قابل اهمیت در افزایش عمر این روکش، استفاده از نوع و جنس مناسب زیرکونیا و تراش مناسب دندان است.
بهداشت و نگهداری روكش دندان:
دندان های دارای روكش باید مثل دندان های طبیعی مسواك زده شوند و برای سلامت لثه های اطراف آن، مراقبت و استفاده از دهان شویه های ملایم مثل آب نمك یا دهان شویه هایی كه از سوی دندانپزشك شما توصیه می شوند، مفید است. برای تمیز كردن قسمتی از یك روکش بریج که خالی از دندان است، باید از نخ دندان مخصوص زیر بریج یا مسواك بین دندانی استفاده كرد و این مناطق را به طور كامل تمیز نمود. سایر نكات بھداشتی مثل مسواك، نخ دندان و دهان شویه ها نیز (همانند دندان های طبیعی) باید برای دندان های دارای روكش و بریج استفاده شوند.
در خاتمه لازم به ذکر است که همیشه دندان های طبیعی از هر نوع روکشی زیباتر هستند. در بسیاری از موارد درمان های ارتودنسی یا سفیدکردن دندان می تواند مشکل عدم زیبایی دندانها یا لبخند را برطرف سازد. وظیفه دندانپزشک این است که تا حد امکان در حفظ و نگهداری طولانی مدت دندانها بکوشد. عمر متوسط انواع روکش ها از ۸ تا ۲۰ سال تخمین زده می شود، بنابراین نمی توان هیچ درمان دندانپزشکی را مادام العمر تضمین نمود. بدیهی است که با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، عمر و ماندگاری این خدمات هم بیشتر می شود.
منبع : مجله سیب
مطالب مرتبط:
لمینت دندان چیست؟ انواع لمینت دندان ، مزایا و معایب آن
لمینت سرامیکی دندان یا لمینت کریستالی
لمینت کامپوزیتی دندان یا ونیر کامپوزیت
ایمپلنت چیست و چگونه انجام می شود؟
فلوروزیس دندانی چیست؟
عصب کشی دندان چیست؟