در این مطلب از سات پی جو به بررسی گیاه شابانک و هر آنچه نیاز هست در این خصوص بدانید می پردازیم.
خواص دارویی شگفت انگیز گیاه شابانک
مجله سلامت پی جو - روکولا، آروگولا، منداب، شابانک، کک کوج، جرجیر با نامهای لاتین Eruca sativa، Arugula و یا Rocket Salad یک سبزی سالادی از خانواده کلم است که مانند یک موشک در شرایط هوایی سرد و مرطوب جوانه میزند و رشد میکند. روکولا تنها پس از یک ماه از جوانه زدن آماده خوردن میشود!
روکولا (آروگولا) دارای طعم اکتسابی است (Acquired Taste)، به این معنا که اگر فرد برای بار اول آن را بچشد ممکن است از آن خوشش نیاید و طعمهای اکتسابی باید چند بار چشیده شوند تا مزه آن آموخته شود (همانند آبجو، قهوه، زیتون، خاویار). علیرغم ظاهر برگهای ظریف، این سبزی طعمی تند و جسورانه دارد. در واقع، این طعم و مزه کاملاً متمایز است که باعث میشود همه چیز را خوشمزه کند.
تمام قسمتهای روکولا اعم از ساقه، برگ و دانه قابل خوردن هستند. مزه این گیاه و عطر و طعم بالا و فوقالعادهای که دارد باعث شده در برخی از کشورها به عنوان عنصر اصلی سالاد سبز استفاده شود.
ارزش غذایی شابانک (آروگولا)
- کالری: ۵ کالری
- پروتئین: کمتر از ۱ گرم
- قند: کمتر از ۱ گرم
- چربی: کمتر از ۱ گرم
- کربوهیدرات: کمتر از ۱ گرم
- فیبر: ۱ گرم
- ویتامین K: ۲۲ میلیگرم (حدود ۲۸ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ویتامین A: ۴۷۵ میلیگرم (حدود ۱۰ درصد از نیاز روزانه بدن)
- فولات: ۱۹ میلیگرم (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ویتامین C: ۶ میلیگرم (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
- کلسیم: ۳۲ میلیگرم (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
- منگنز: ۰.۰۶ میلیگرم (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
خواص گیاه دارویی شابانک
همچنین اگر شما به حوزه طب سنتی علاقه دارید، شما می توانید در سایت پی جو در بخش "دانستنی های طب سنتی" در خصوص انواع داروهای گیاهی و کاربردهای آنها اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید.
شابانک سرشار از ترکیبات مفید مانند فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، اسیدهای چرب و ویتامین ها است که به آن خواص دارویی فراوانی می بخشد. در ادامه به برخی از مهم ترین خواص شابانک اشاره می کنیم:
کاهش ریسک سرطان
آروگولا، یک سوپرفود برای مبارزه با سرطان است. این گیاه علاوه بر سرشار بودن از آنتیاکسیدانها، غنی از ترکیبی به نام گلوکوزینولات است که به ترکیبات قدرتمندی به نام ایندولها، تیوسیاناتها و ایزوتیوسیاناتها تجزیه میشوند. این ترکیبات در پیشگیری از سرطان مفید هستند.
مطالعهای در سال ۲۰۰۱ نشان داد که فیتوشیمیاییهای گیاهان کلمی دارای خواص ضد سرطانی هستند. همچنین، مطالعهای در سال ۲۰۱۴ نشان داد که ایزوتیوسیانات اصلی موجود در آروگولا به نام اروسین (erucin)، در پیشگیری از فعالیتهای سرطانی مفید است؛ بنابراین، مصرف آروگولا میتواند نقش مهمی در کاهش ریسک سرطان و تقویت سلامت کلی بدن ایفا کند.
کمک به کاهش وزن
با اضافه کردن آروگولا به رژیم غذاییتان، میتوانید به کاهش وزن خود کمک کنید. این گیاه کم کالری است، بنابراین با مصرف آن، هیچ کالری اضافی به بدن خود وارد نمیکنید. علاوه بر این، آروگولا از جمله مغذیترین غذاهاست که میتوانید بدون از دست دادن مواد مغذی، کنترل کالریهای خود را با آن داشته باشید. فیبر غنی در آن باعث ایجاد احساس سیری میشود، کمبود مواد مغذی را جلوگیری میکند و باعث تولید انرژی یکنواخت در بدن میشود. با جایگزینی غذاهای بر پایهی دانهها و غلات که موجب افزایش وزن میشوند، با آروگولا و سایر سبزیجات برگدار تیره، به کاهش وزن خود پیشرفت خواهید داد.
کنترل فشار خون
پتاسیم موجود در آروگولا به کنترل فشار خون کمک میکند. این عنصر معدنی با کمک کلیهها، سدیم اضافی را از بدن دفع میکند که این به کاهش فشار خون منجر میشود. همچنین، پتاسیم برای سلامت قلب و عملکرد اعصاب ضروری است، زیرا به این عضلات کمک میکند انقباضات طبیعی داشته باشند.
علاوه بر پتاسیم، مواد معدنی دیگری مانند کلسیم و منیزیم که در آروگولا وجود دارند، نقش مهمی در کنترل فشار خون دارند. آنتیاکسیدانهای موجود در آروگولا همچنین به کنترل التهابات و ضربان قلب کمک میکنند. همچنین، فیبر موجود در این گیاه به برطرف کردن کلسترول و سموم از بدن کمک میکند که این نیز به حفظ سطح فشار خون سالم کمک میکند.
سم زدایی بدن
آروگولا به عنوان یک منبع غنی از مواد مغذی و قلیایی بودنش، در پروسهی سم زدایی بدن مؤثر است. حفظ تعادل قلیایی خون بسیار اهمیت دارد و در پاکسازی طبیعی بدن نقش بسزایی دارد. این گیاه حاوی مقادیر قابل توجهی از کلروفیل که یک ماده قلیاییکننده و سم زدایی است، است. آروگولا به حفظ سلامت کبد که در از بین بردن سموم از بدن نقش دارد، کمک میکند. همچنین، این گیاه دارای مقدار زیادی ویتامین C و فیتوشیمیاییهایی است که فرایند سم زدایی را تقویت میکنند.
حفظ انرژی بدن
آروگولا انرژی بخشی بسیار مؤثر است. اسیدهای آمینه موجود در این گیاه واحدهای سازنده پروتئین هستند، بدین معنا که برای تجزیه آنها بدن نیازی به انرژی ندارد. به این ترتیب، شما انرژی بیشتری برای انجام سایر فعالیتها خواهید داشت. آروگولا به لطف حاوی بودن بسیاری از کلروفیل، در کاهش التهابات بدن و افزایش سطح انرژی مؤثر است. ویتامینهای گروه B که در این گیاه یافت میشوند، با افزایش سنتز چربی و تولید گلبولهای قرمز خون، فرایند متابولیسم را تحریک میکنند.
تقویت سیستم ایمنی
آروگولا با غنی بودن از ویتامینها و مواد معدنی، به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند. ویتامین C، یک آنتیاکسیدان قوی است که در آروگولا حضور دارد. این ویتامین با مبارزه با رادیکالهای آزاد که منجر به التهابات و آسیبهای خطرناک میشوند، میتواند سیستم ایمنی را تقویت کرده و آنها را از بدن دفع کند. همچنین، ویتامین C برای بازیابی بدن از آسیبها نیز مفید است و در سلامت بافتها و جذب آهن از خون نقش دارد. آروگولا به دلیل ویژگی قلیایی خود، به حفظ pH مناسب در بدن کمک میکند که این موضوع نیز به تقویت سیستم ایمنی کمک میکند.
تقویت بینایی
آروگولا به عنوان یک منبع مهم از کاروتنوئیدها، نقش حیاتی در حفظ سلامت چشمها دارد. کاروتنوئیدها، پیگمانهای طبیعی که برای بینایی سالم ضروری هستند را فراهم میکنند و فرایند تباهی لکهی زرد را که یک مشکل رایج در سنین بالاست، کُند میکنند. بدن شما کاروتنوئیدها را به ویتامین A تبدیل میکند که این باعث تقویت بینایی میشود و ریسک ابتلا به بیماریهای چشمی مانند ماکولا یا لکهی زرد را کاهش میدهد. همچنین، آروگولا دارای دو آنتیاکسیدان مهم به نامهای لوتئین و زیاکسانتین است که از چشم در برابر پرتوهای مضر محافظت میکنند و از آسیبها و مشکلات بینایی ناشی از آنها جلوگیری میکنند.
تقویت استخوانها
مقدار زیاد ویتامین K در آروگولا نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت استخوانها ایفا میکند. ویتامین K به عنوان یک تعادلدهنده در پروتئینهای بافت زایشی استخوان عمل میکند و مصرف کافی آن باعث تقویت سلامت استخوانها میشود. این ویتامین برای جذب کلسیم به سمت استخوانها و دندانها بسیار حائز اهمیت است و همچنین به عملکرد اعصاب و عضلات کمک میکند.
علاوه بر این، ویتامین K کمک میکند دفع کلسیم از طریق ادرار را کاهش دهد. از آنجایی که مصرف ناکافی ویتامین K میتواند منجر به افزایش ریسک پوکی استخوان شود، اضافه کردن آروگولا به رژیم غذایی میتواند به کاهش این خطر کمک کند و سلامت استخوانها را تقویت کند.
عوارض جانبی گیاه شابانک
مصرف شابانک ممکن است باعث ظهور عوارض جانبی و حساسیتهای مختلف شود. برخی از عوارض جانبی کوتاهمدت شامل نفخ شکم، گرفتگی عضلات شکم و ناراحتی معده میباشد. این اثرات برگرفته از وجود گوگرد در شابانک است.
همچنین، برای افرادی که دارای اختلالات خونی هستند یا داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند، مصرف شابانک خطرناک است. این گیاه حاوی ویتامین K است که ممکن است با داروهای رقیقکننده خون تداخل داشته باشد و منجر به افزایش انعقاد خون شود.
علاوه بر این، شابانک حاوی نیترات است که ممکن است باکتریهای داخل بدن آن را به نیتریت تبدیل کنند که برای سلامتی مضر است. به همین دلیل، قبل از شروع مصرف شابانک یا هر گیاه دارویی دیگر، بهتر است با پزشک یا متخصص خود مشورت کنید تا از عوارض جانبی و تداخلات ممکن با داروهای دیگر آگاه شوید.
نحوه مصرف شابانک
افزودن منداب به رژیم غذایی میتواند تنوع و مزهی خوشایندی به غذاهای مختلف ببخشد. این سبزی معمولاً در سالادها استفاده میشود، اما میتوانید آن را به انواع غذاها مانند پاستا، کاسرول و سسها اضافه کنید.
منداب سریعتر از برخی از همخانوادههای سبزیهای دیگر سرخ میشود و طعم قویتری نیز دارد. این سبزی معمولاً با سبزیهای ملایمتر نظیر آبتره و کاهو ترکیب میشود و میتواند طعم خاصی به غذاها ببخشد.
برای اضافه کردن منداب به رژیم غذایی، میتوانید آن را به املت، آب میوهی تازه، یا اسموتی اضافه کنید. همچنین، میتوانید منداب را با کمی روغن زیتون تفت داده و بر روی ساندویچها یا سیب زمینی پخته بریزید. در نهایت، میتوانید آن را به لقمهها یا نانهایتان اضافه کنید. تنها نکتهای که باید به آن توجه داشته باشید این است که منداب باید در یخچال نگهداری شود و ظرف چند روز بعد از خرید یا چیدن مصرف شود.
همچنین برای جست و جو در خصوص مراکز عطاری در تهران می توانید به این لینک رجوع کنید: عطاری های تهران
نکات مهم
- قبل از مصرف شابانک، در صورت ابتلا به بیماری خاص یا مصرف دارو، با پزشک خود مشورت کنید.
- زنان باردار و شیرده باید از مصرف شابانک خودداری کنند.
- شابانک ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد.
جمع بندی
شابانک، گیاهی ارزشمند با خواص دارویی فراوان است که می تواند به حفظ سلامتی و ارتقای کیفیت زندگی شما کمک کند. با مصرف این گیاه به صورت اصولی، می توانید از فواید بی نظیر آن بهره مند شوید. بهتر است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی با متخصصین حوزه طب سنتی و یا پزشک خود مشورت نمایید.
همچنین شما در سایت پی جو می توانید در خصوص گیاه آستراگالوس و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه این مقاله را "گیاه آستراگالوس با قدمتی دیرینه و کاربردهای فراوان" نیز مطالعه نمایید.