باغ عفیف آباد ، باغ گلشن شیراز + عکس
آیا بهترین رستوران‌های شیراز را می شناسید اینجا را کلیک کنید.
وقتی به شیراز سفر می کنی،مناظر و مکان های دیدنی بسیاری هست که نمی توان حتی از دیدن یکی از آنها غافل شوی. باغ عفیف آباد،یکی از مکان هایی است که هر گردشگری را مجذوب می کند. امروز گشت و گذاری در این باغ داشته باشیم و کمی با تاریخچه و معماری و... آن آشنا شویم و از تصاویر آن لذت ببریم.
باغ عفیف آباد شیراز مجموعه ای جالب و بزرگ از اسلحه های قدیمی در دل باغی ایرانی و یک کاخ سلطنتی است.
آشنایی با باغ عفیف آباد
یکی از زیباترین و قدیمی ترین باغهای شیراز، عفیف آباد یا باغ گلشن در غرب شهر شیراز است. باغی ایرانی با حدود ۱۳ هکتار وسعت، که در طول دوران , سادگی و زیبایی خود را حفظ کرده؛ دور تا دور باغ با دیواری آجری محفوظ شده است . درون این دیوار آجری، باغ آرایی و گل آرایی بسیار زیبا و دیدنی هست که نمونه ارزشمند و کاملی از گل آرای ایرانی است. درب چوبی ورودی باغ در ضلع شمالی قرار دارد و در بدو ورود به باغ , حوضی مستطیل شکل و بزرگ و درختان اطراف آن چشم را خیره می کند. دو اتاقک با سقف چوبی در دو طرف دالان ورودی وجود دارد که اتاق نگهبانی است.
این باغ در سال ۱۳۴۰هجری شمسی توسط ارتش در مزایده خریداری شد و جزو اموال ارتش محسوب می شود .این مکان قبل از انقلاب محلی تفریحگاه امرای ارتش بوده و بعد از انقلاب نیز به موزه نظامی تبدیل شده است. چهار ستون گچی ساده در سردر ورودی با الهام از ستونهای تخت جمشید کار شده و بالای درب نقش دو شیر دیده می شود. پس از گذر از درب ورودی وارد دهلیزی با سقف چوبی که بر پیشانی آن، کاشی های رنگارنگی از صحنه تاج پادشاهان ساسانی کار شده را می بینیم. سپس وارد فضای باغ عفیف آباد می شویم.
آشنایی با تاریخچه باغ عفیف آباد
تاریخچه باغ گلشن(عفیف آباد) به عصر صفویه می رسد؛ زیبایی آن تا حدی است که باغی مهم برای شاهان صفوی بوده و از آن به عنوان گردشگاه و مقر خود ، بهره می بردند. حکمران فارس در زمان شاه عباس به نام یعقوب خان ذوالقدر، قلعه ای محکم از سنگهای گورستان جعفرآباد و مصلی برپا کرد که بعدها ویران شد و باغ سالها آبادانی و زیبایی و استفاده سابق خود را دیگر نداشت.
سپس میرزا علی خان قوام الملک در دوره قاجاریه این ملک را خریداری کرد و برای آبیاری باغ، قنات "لیمک" که در نزدیکی باغ بود خرید و جان و صفایی تازه به آن بخشید، همچنین عمارتی زیبا در آن بنا کرد. در اواخر این عصر ، باغ به خواهرزاده قوام عفیفه خانم می رسد، او نیز بسیار به باغ رسیده و خدمات بسیاری در جهت زیبایی و حفظ باغ انجام داده است به همین دلیل، از آن پس باغ گلشن به باغ عفیف آباد شهره شد. بعد از عفیفه خانم، وارثان باغ در دوره پهلوی باغ را به فرح همسر محمد رضا شاه هدیه می دهند.
با روی کار آمدن حکومت پهلوی این باغ به فرح پهلوی هدیه داده می‌شود و سرانجام در سال ۱۳۴۰ ارتش موفق می‌شود طی یک مزایده این باغ ۱۲۷.۰۰۰ متر مربعی را خریداری کند. باغ عفیف‌آباد همچنان در اختیار ارتش قرار دارد و بازدید از آن هم برای عموم آزاد است.
موزه‌ی نظامی باغ عفیف آباد در فروردین سال ۱۳۷۰ به همت ارتش جمهوری اسلامی در این کاخ بر پا شد تا به موزه‌ی نظامی شماره ۲ کشور تبدیل شود برای عموم مردم فضای باغ ، عمارت و همچنین موزه آن قابل بازدید است.
معماری باغ عفیف آباد
این باغ در قرن هشتم هجری توسط عفیف الدین شیرازی ساخته شده است و در دوره ی صفویه رونق بسیار داشته اما بعد از دوران صفویه باغ و قلعه ساخته شده در آن ویران می شود. پس از دیر زمانی ویرانی و مهجوریت، باغ در دوره ی معاصر قاجاریه توسط قوام الملک خریداری و بازسازی می شود. در سال ۱۳۵۲ شمسی ارتش این باغ را می خرد و تعمیراتی در آن انجام می دهد و طبقه ی دوم آن را برای استقرار فرح دیبا آماده می کند. پس از انقلاب و تا زمان حال طبقه زیرین ساختمان به موزه نظامی تبدیل شده است.
ابعاد باغ گلشن پانصد متر در دویست و پنجاه متر می باشد. ساختمان باغ در وسط باغ قرار گرفته و دو طبقه است. دورادور طبقه دوم عمارت را ایوانی با ستون های زیبا در بر می گیرد که به همه اتاق های این طبقه ارتباط دارد و در وسط ضلع شرقی ساختمان ایوانی وسیع و با شکوه با چهار ستون بلند ایجاد شده است. ساختمان در هر دو طبقه دارای سی اتاق و تالار است.” نمای اصلی عمارت باغ همچون باغ ارم رو به مشرق است و جلوی آن حوض بسیار وسیعی قرار دارد. خیابان اصلی باغ از جلوی حوض شروع می شود و در وسط آن آبنما و گلکاری وجود دارد.” ( نعیما، ۱۳۸۵:۱۰۶ ) در دوسوی این خیابان درختان سرو و کاج و چنار کهن دید را قاب کرده اند.
در زمان قوام الملک ورودی اصلی باغ در ضلع شمالی قرار داشته و سردری با ستون های برساو شده از معماری تخت جمشید آن را برجسته می کرده است. در بازسازی باغ این مسیر مطابق نیازهای موجود تغییراتی یافت. ” قوام الملک در ورودی این باغ یک مسیر بیضی اتومبیل رو ایجاد کرد که تا جلو پله ورودی ساختمان می آمده است. ” ( نعیما، ۱۳۸۵:۱۰۵) با توجه به ساختار عمومی باغ ایرانی که خیابان اصلی باغ در طول بزرگ تر آن کشیده شده، چنین به نظر می رسد که تغییر ورودی اصلی باغ در بازسازی آن در زمان قوام الملک پدید آمده است و در طرح قرن هشتمی آن ورودی شرقی، ورودی اصلی بوده است.
کشیدگی شمالی- جنوبی ساختمان کوشک که سبب ایجاد نمای اصلی در ضلع شرقی شده است و همچنین حوض عظیم باغ و فرش چمن گسترده در مقابل آن نیز شاهدی بر این ادعاست. طرح کاشت موجود در محور شرقی-غربی که متشکل از درختان همیشه سبز سرو و کاج است، تکراری است از طرح کاشت متداول در خیابان اصلی باغ ایرانی و وجود جوی آب و نقاط مکث متعدد نیز بر صحت آن می افزاید. بدین ترتیب ساختار باغ با تلقی محور شرقی- غربی به عنوان محور اصلی قابل شناسایی و بررسی است.
محورهای فرعی عمود بر محور اصلی شکل می گیرد وعمارت کوشک در یک نقطه ی تلاقی خاص واقع شده و روی به این بهشت می گشاید. آب در میان کرت مسیر را با انسان می پیماید و اگرچه خاضع است در میان چنان می نشیند که بزرگان نیز می باید در کنار آن راه بروند.
خیابان اصلی باغ ستون فقرات باغ است که عناصر مهم کارکردی در ارتباط با آن شکل می گیرند و منظر اصلی نیز در آن پدید می آید. “محور اصلی در باغ ایرانی جان و جوهر باغ است که ابدیت، شکوه، بیکرانگی و بی نهایت را می نمایاند. این محور بی آن که در صدد نمایش منظره ای پرداخته شده از باغ باشد، با بهره گیری از همه امکاناتی که پرسپکتیوهای مجازی و ساخته شده در فضا فراهم می آورد، چشم اندازی بی انتها به وجود می آورد که بیننده را به درون آن می خواند.” (منصوری، ۱۳۸۴:۵۹) با توجه به اهمیت محور اصلی در شکل دهی هندسه و معنای باغ ایرانی، نقش آن در تعیین چگونگی ساختار باغ و فضای حاصل از آن آشکار می شود. خیابان باغ از پاسارگاد که در آن به صورت میدانگاهی کشیده و طولانی در برابر کاخ است تا باغ شازده ماهان، به شکل معبری باریک و باغ های بیرجند، فاقد حضور آب در محور اصلی، صور گوناگونی به خود می گیرد.
” سامان دهی محور، علی رغم عملکرد آن به عنوان مکان استقرار عناصر باغ، مبتنی بر نقش کارکردی آن نبوده و ایجاد فضایی وحدت دار که در آن منظره اصالت دارد، مد نظر است.” ( منصوری، ۱۳۸۴:۵۹ ) در باغ گلشن انشعاب خیابان اصلی به دو خیابان کوچک تر، که منجر به پیدایش فضایی در میان آن دو می شود، یکسانی محور اصلی را تحت تاثیر قرار می دهد و فضایی منحصر به فرد ایجاد می کند. در چنین ساختاری محور اصلی در امتداد خود به عرصه ای باز منتهی می شود که همان فرش چمن گسترده در مقابل کوشک است. در این نقطه دیدهای مستقیم و پرسپکتیو یک نقطه ای به دیدهای باز و گسترده تبدیل می شود. چشم به گردش در فضای جدید می پردازد و اشل اپتیک دید به اشل ویژوال تغییر می کند. یک نواختی فضا تا نقطه انتهایی دید که کوشک در آن جا واقع می شود، وجود ندارد و تنوعی در دید ایجاد می شود.
به طور کلی ساختار باغ، نظر را به فراسوی فضای محدود و انسان ساخت باغ معطوف می کند و از گذر ایجاد دورنمایی مجازی در خیابان اصلی، دید را متوجه درون می سازد و اسباب تامل انسان را فراهم می کند. به این ترتیب از کالبدی زمینی به مفاهیم عمیق و باورهای کهن عروج می کند و همه ی عناصر مجموعه را نیز متضمن این هدف قرار می دهد.
تحلیل ساختار باغ
در باغ عفیف آباد در خیابان اصلی باغ، جایی که جوی آب واقع در میان کرت به حوض می رسد، انتظار مواجه با کوشک در پس آن از بین می رود و انشعاب خیابان اصلی باغ، این نقطه را تنها به یک مکان مکث تبدیل می کند، نظرگاهی که در آن انسان با منظری جدید مواجه می شود و خود را با عرصه ای روبه رو می بیند که در پس آن کوشک و حوض مقابل آن، قرار گرفته اند. فرش چمن، عنصری واسطه میان دو حوض آب می شود و گویی پیش فضایی برای ورود به کوشک فراهم می سازد، ورودی کوشک که از طریق پلکان دو طرف آن است نیز هماهنگ با این تغییر در ساختار خیابان اصلی باغ است.
در باغ عفیف آباد تنوع فضایی که از عناصر زیبایی سازنده در باغ ایرانی محسوب می شود، به غایت وجود دارد. ” هنرمند باغ ساز ایرانی در طراحی و منظره پردازی فضاهای باغ به تنوع فضایی نظری ویژه داشته و تلاش او تا آن حد است که دو فضای مشابه را، جز در مواردی که طرح ایجاب کند، در باغ نمی توان یافت. کشش باغ ایرانی و میل قدم زدن در آن، علی رغم هندسه مستقیم الخط باغ، ناشی از تقید طراح به پدید آوردن فضاهای گوناگون ا ست.” (منصوری، ۱۳۸۴:۶۱)
در باغ گلشن تنوع فضایی تا به حدی وجود دارد که هندسه ی مستقیم الخط خیابان اصلی نیز تحت تأثیر قرار گرفته و علاوه بر تنوعی که در فضاهایی چون خیابان اصلی، خیابان دور باغ، حیاط کوشک، جلوخان باغ و حیاط خلوت و امثال آن ها یافت می شود، در منظر پردازی محور اصلی نیز تنوع ایجاد شده است. به طوری که انسان پس از عبور از خیابان اصلی که با بدنه های قوی درختان همیشه سبز قاب شده و از پراکنش دید جلوگیری می کند، خود را با عرصه ای وسیع و باز مواجه می بیند که چشم به گردش در آن می پردازد و ردیف درختان، فرش چمن، عمارت کوشک و حوض مقابل را در یک فضا درک می کند.
عمارت باغ عفیف آباد
ساختمانی زیبا و مجلل در وسط باغ قرار دارد که مربوط به عصر قاجار و زندیه است. در جلوی عمارت حوضی بزرگ است و این نقطه شروع خیابان اصلی باغ است. درختان سرو، کاج، چنار، صنوبر و نارنج خیابان های باغ را سرسبز و زیبا کرده است. از ایوان شمالی یا همان ایوان ورودی که چهار ستون بلند با سرستونهای گچبری دارد و سقفی چوبی با نقاشی های رنگ و روغن، وارد عمارت می شویم.
طبقه پایین آن که آب نمایی زیباست جلوه آن را دوچندان کرده است ، پنجره هایی مشبک و رنگین دارد و در فاصله بین پنجره ها، سنگهایی با نقش گل و بته حجاری شده؛ امروز این طبقه تبدیل به موزه نظامی شده است.
در مرکز طبقه دوم تالاری باشکوه و بزرگ با سقف چوبی با نقوش حک شده گل و بوته و شکارگاه و مجالس بزم قرار دارد، شیشه های رنگی، پنجره های ارسی و درها و دریچه های چوبی، همه در کنار یکدیگر کاخی دیدنی و مجلل را برپا کرده اند. علاوه بر این در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده و نصب شده که بسیار دیدنی است. اطراف این تالار زیبا، راهروهایی بلند می باشد که در دوطرف آن، اتاقهایی مجلل دیده می شود و شامل رخت کن، نشیمن، اتاق مطالعه، قمارخانه، اتاق همایش و سالن پذیرایی است. فرش های گرانبهای کف اتاق ها، لوازم و مبلمان قیمتی و پیانوی شخصی فرح دیبا از اموال با ارزش این مجموعه می باشد. این بخش از کاخ امروز به عنوان موزه عبرت مورد بازدید مردم قرار می گیرد. در مجموع این عمارت۳۰ اتاق دارد. ایوان بزرگ و زیبایی با ستون های گچی و آجری در شرق عمارت قرار دارد و قرینه آن در نمای غربی، ایوان ساده ای دیده می شود.
ابزار آلات جنکی موزه
همانطور که ذکر شد، طبقه زیرزمین امروز موزه نظامی است و علاقه مندان به سلاح های قدیمی به خصوص سلاحهای پادشاهان و امرای ایران می توانند از این طبقه دیدن کنند؛ در این طبقه در بدو ورود جلوی پلکان ارابه ای ویژه ی تشییع جنازه ی رضا شاه پهلوی و توپ فتح علی شاه قاجار دیده می شود. همچنین ما شاهد سلاح هایی پر بها چون تفنگ "فتح علی شاه"، " ناصرالدین شاه"، "مظفرالدین شاه قاجاه"،"رضا خان" و"محمد رضا شاه پهلوی"، "سر پرهای هم رزمان "،" میرزا کوچک خان جنگلی" و مسلسل" رییس علی دلواری" و... هستیم.
مجموعه‌ی باغ عفیف آباد علاوه بر محیط باغ و عمارت زیبایی که در وسط آن قرار دارد، دارای یک حمام تاریخی و یک قهوه‌خانه‌ی سنتی است که دیدن آنها هم خالی از لطف نیست.
حمام خزینه ای
حمام یکی از بناهای باغ است که در غرب ساختمان و پشت دیوار قرار دارد. این حمام دارای مناره و قبه در پشت بام و دو خزینه آب سرد و گرم داخل حمام است. داخل خزینه، نقش برجسته هایی با تصویر" دیدار مردم با خسرو پرویز" و "فرهاد در کوه بیستون" بر روی دیوار دیده می شود.
لیست مراکز خرید و مجتمع های تجاری شیراز اینجاست کلیک کنید.
قهوه خانه سنتی
در سمت راست در ورودی باغ قهوه خانه ای با شش حجره قرار دارد. درخت نارنج و حوض کوچکی در حیاط آن، فضای دلنشینی را به وجود آورده است. تصاویر نقاشی قهوه خانه ای بر دیواره حجره ها دیده می شود.تصاویری چون داستان "ضحاک و کاوه ی آهنگر"، "داستان زال و سیمرغ"، "نبرد رستم و سهراب"، "نبرد تهمتن و دیو سفید" و "نبرد رستم و اسفندیار".
دیوارهای قهوه خانه از آجر ساخته شده و کاشی کاری اندکی در آن دیده می شود. در میان سالن قهوه خانه حوضی کوچک دیده می شود که ستون میانی سالن در آن قرار دارد.
آدرس باغ عفیف آباد شیراز
بلوار ستارخان یا انتهای خیابان عفیف آباد
ساعت بازدید باغ عفیف آباد یا موزه نظامی
از ساعت ۸ الی ۱۲ و ۱۵ الی ۱۷
نرخ بلیط ورودی باغ عفیف آباد چقدر است؟
برای گردشگران داخلی ۳۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰۰۰۰تومان.
شماره تلفن : 07136267343
عکس های باغ عفیف اباد شیراز
مطالب مرتبط:
معرفی کامل باغ ارم ؛ زیبایی چهار فصل شیراز + عکس
آرامگاه سعدی شیرازی ؛ استاد سخن شیراز
حافظیه شیراز ، آرامگاه حافظ عشق و عرفان
باغ عفیف آباد ، باغ گلشن شیراز + عکس
بانک مشاغل برتر