در این مقاله از پی جو انواع پنجره در معماری قدیمی ایرانی را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
انواع پنجره در معماری قدیمی ایرانی
در معماری سنتی ایرانی علاوه بر ساخت انواع پنجره با کاربردهای گفته شده، سعی بر آن می شد که در نما سازی هم از پنجره حداکثر استفاده را ببرند؛ نماهایی با تلفیقی از سقف های طاقی شکل و گنبدی که چهره زیبایی در شهر ایجاد می کردند. توجه به زیبا سازی در کنار کاربردی بودن بنا، سبب شد بناهایی ماندگار و متفاوت خلق شوند. به همین منظور در معماری قدیم ایران پنجره های گوناگونی ساخته شده است که از جمله آن ها می توان به پنجره های روزن، شباک، ارسی و جامخانه اشاره کرد.
حتما بخوانید : بهترین راه برای اتاق های بدون پنجره
پنجره های شباک
پنجره های شباک از یک سطح مشبک ساخته شده اند که می توان به راحتی از یک طرف به سمت دیگر دید داشت. پنجره شباک کاربرد های زیادی دارد. به طوری که می توان از آن در بخش های گوناگون ساختمان و در شکل های متنوع استفاده کرد. این پنجره ها از مصالح گوناگونی مانند سنگ، آجر، گچ، کاشی و چوب ساخته می شوند. به بیان ساده تر این پنجره ها، از یک سطحی که دارای فضاهای پر و خالی است، ساخته می شوند. یک سطح مشبک که علاوه بر تامین نور و تهویه، می تواند حریم خصوصی و محرمیت را محفوظ نگه دارد. در مناطق گرم و مرطوب از پنجره های شباک به عنوان جانپناه در پشت بام ها هم استفاده می شود تا با وزش باد از داخل فضاهای خالی کمکی در رفع رطوبت پشت بام شود. همچنین در مواردی از پنجره های مشبک در جلوی روزنه فضاهایی مانند زیر زمین استفاده می شود تا تهویه مناسب به سمت حیاط صورت گیرد.
پنجره هایی به کوچکی روزن
پنجره های روزن در معماری ایران، به پنجره هایی گفته می شد که کوچک بودند و نقش فرعی و مکمل را برای تهویه و نورگیری فضاهای بزرگ ایفا می کردند. نمونه هایی ازانواع پنجره روزنی را می توان در اتاق های 3 دری، 5 دری، 7 دری و همچنین در حجره های مدرسه ها یا کاروانسرا ها پیدا کرد. ناگفته نماند بر روی بیشتر روزن ها پوششی از جنس آجر، گچ یا چوب قرار می دادند تا مانعی برای ورود مستقیم نور و یا حیواناتی مانند گربه شوند. پنجره های روزن در اشکال متفاوتی مانند مستطیل، مربع، دایره و یا ترکیبی از مثلث با مربع یا مستطیل ساخته می شدند. می توان گفت نور گیری و تهویه فضاهای خدماتی مانند مطبخ ها، انبار ها توسط آاین پنجره ها و از مسیر سقف انجام می شد. در بالاترین نقطه سقف بسیاری از دهانه های بازار های سر پوشیده نیز روزن قرار داشت.
پنجره هایی از جنس جامخانه
جامخانه ها در گذشته نوعی از پنجره بودند که بیشتر بر روی سقف های گنبدی شکل تعبیه می شدند. جامخانه معمولا از جنس سفال بود و به صورت کروی شکل ساخته می شد که بر فراز پشت بام ها قرار می گرفت. بر روی سطح سفالین آن حفره هایی در نظر گرفته می شد که بر روی آنها یک جام شیشه قرار می گرفت. از جامخانه بیشتر در فضاهایی استفاده می شد که بتوانند با بر داشتن تعدادی از جام ها در فصول مختلف میزان حرارت یا رطوبت فضا را به راحتی تنظیم کنند. برای اتصال جام ها و بر داشتن آسان آنها از بتونه استفاده می شد تا صاحبخانه بتواند در صورت نیاز به راحتی آن را جدا کند.
چگونه جلو دید همسایه به خانه را بگیریم؟
ارسی های دوست داشتنی
یکی از معروف ترین انواع پنجره سنتی ایران پنجره های ارسی است. این پنجره ها به صورت لنگه طراحی می شدند تا به آسانی در داخل یک چهارچوب قرار بگیرند و به صورت عمودی یا افقی جابه جا شوند. معمولا انواع پنجره ارسی را طوری می ساختند که تمام سطح بیرونی اتاق را در بر بگیرد. ارسی ها از دو سطح ثابت و متحرک ساخته می شدند. همچنین سطح مشبک ارسی ها از چندین کارکرد مهم بر خوردار بود. اول اینکه امکان عبور نور مناسب را به داخل فراهم می کرد. دوم آنکه اجازه می داد افراد داخل خانه به راحتی از تماشای منظره بیرونی لذت ببرند. همچنین از تابش شدید نور خورشید به داخل در فصل گرما جلوگیری می کرد. سومین کارکرد مهم انواع پنجره ارسی حفظ حریم خانه و محرمیت آن بود. به طوری که امکان دید مستقیم از بیرون به اتاق ها و تالار ها میسر نبود. بیشترین محل استفاده از پنجره های ارسی در فضای درونی خانه و در بالاخانه ها و اتاق های گوشواره که در یک یا دو سوی تالار های بزرگ و مرتفع قرار داشتند، بود. معمولا سطح پنجره های ارسی را با نقش های گوناگون، گره سازی ها و شیشه های رنگین و ساده مزین می کردند و بر زیبایی آن می افزودند.
جمع بندی انواع پنجره در معماری قدیمی ایرانی
در این مقاله از پی جو انواع پنجره در معماری قدیمی ایرانی را بررسی کردیم. در صورتی که از سبک سنتی یا کلاسیک در خانه های خود استفاده می کنید می توانید از این سبک پنجره ها بهره ببرید.
منبع: پی جو
بانک مشاغل برتر