انواع انسولین برای بیماران دیابتی با توجه به نوع دیابت و نیاز فردی وجود دارد. انواع انسولین از نظر سرعت اثر، مدت اوج اثر و دوام دارو وجود دارد و انتخاب نوع انسولین به مواردی مانند:
- سرعت شروع اثر دارو (drug onset) در بدن
- مدت زمانی که طول می کشد تا اثر داروی انسولین به اوج اثر برسد (Insulin peak)
- و طول دوام اثر دارو در بدن (duration) بستگی دارد.
- روش دارورسانی (قلم یا پن انسولین، تزریق با سرنگ، پمپ و داروی استنشاقی)
از نظر سرعت اثر، ۶ نوع انسولین برای درمان دیابت وجود دارد. ۶ نوع اصلی داروی انسولین برای درمان دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲:
- با اثر سریع (سریع الاثر)
- اثر کوتاه
- اثر متوسط
- طولانی اثر
- فوق طولانی
- و اثر مخلوط
با ما در مجله سلامت پی جو درباره انواع انسولین و بهترین زمان تزریق با توجه به سرعت شروع اثر، اوج و دوام از نظر پزشک بخوانید.
چرا بیماران دیابتی نیاز به تزریق انسولین دارند؟
پانکراس بیماران دیابتی میزان کافی انسولین تولید نمی کند پس باید این هورمون را با تزریق دریافت کنند. بدن ما در حالت طبیعی با ترشح میزان کافی انسولین سطح گلوکز خون را کنترل می کند تا قند خون ما بیش از حد بالا نرود یا افت نکند. زمانی که پانکراس (لوزالمعده) به اندازه کافی این هورمون را تولید نکند، به دیابت نوع ۱ و ۲ مبتلا هستیم و قند خون ما به درستی تنظیم نمی شود. افزایش یا افت قند خون بیش از حد مجاز می تواند باعث عوارض بسیار خطرناک و حتی مرگ شود.
همه افرادی که دیابت نوع ۱ (ارثی) دارند باید به طور منظم روزانه انسولین تزریق کنند. همچنین برخی از افرادی که دیابت نوع ۲ که شایع تر است را دارند ممکن است به تزریق انسولین نیاز پیدا کنند. البته معمولا افرادی که نوع دو دیابت را دارند با تغذیه، دارو و ورزش می توانند سطح قند خون را تنظیم کنند تا نیاز به تزریق انسولین نداشته باشند.
انواع مختلف داروی انسولین وجود دارد و ممکن است بیماران لازم باشد بیش از یک نوع مصرف کنند یا نیاز آنها با مرور زمان یا با توجه به نوع بیماری دیابت به نوع دیگر دارو تغییر کند. اگر دیابت نوع یک دارید، احتمالا بدن شما به ترکیبی از انواع انسولین نیاز دارد. در ضمن این دارو در انواع دوز (قدرت دارو) وجود دارد که متداول ترین دوز آن ۱۰۰ واحد در میلیلیتر است.
برای تشخیص قطعی بیماری دیابت باید حداقل دو بار آزمایش خون بدهید. برای درمان دیابت به بهترین پزشکان فوق تخصص غدد و متابولیسم در شیراز مراجعه کنید.
تشخیص دیابت و نوع انسولین مورد نیاز بیمار
پزشک متخصص داخلی بر اساس عوامل زیر تشخیص قطعی می دهد واقعا دیابت دارید و نوع آن چیست. دیابت نوع یک ارثی است و دیابت نوع دو ارثی اکتسابی است یعنی به سبک زندگی بستگی دارد و ممکن است بدون دارو و انسولین درمان شود.
پزشک سپس با معاینه و تفسیر جواب آزمایش خون نوع دارو را مشخص می کند:
- سن شما
- بدن شما چقدر توانایی کنترل قند خون را دارد
- میزان فعالیت بدنی و ورزش
- نوع رژیم غذایی
- چه مدت طول می کشد تا بدن شما انسولین را جذب کند و میزان دوام اثر دارو
- هزینه و دسترسی بیمار
در تصویر زیر مشاهده می کنید که تزریق کدام انواع انسولین با چه دستگاه و متدی انجام می شود. ( از منبع معتبر Healthline)
مثلا اسپری استنشاقی فقط برای انسولین سریع الاثر کاربرد دارد و پمپ انسولین فقط برای انواع رگولار و سریع اثر.
در حالی که سرنگ و پن (قلم) برای تزریق همه انواع از سریع تا طولانی اثر قابل استفاده است.
انواع انسولین از نظر مدت اثر شروع، اوج و دوام
با توجه به نوع دیابت و سبک زندگی بیمار، حداقل ۶ انواع انسولین با مدت زمان تاثیر مختلف وجود دارد. برخی از انواع این هورمون اثر طولانیتر دارند پس تزریق فقط یکبار در روز انجام می شود. اما چند نوع دیگر باید چند دقیقه بعد یا قبل هر وعده غذا تزریق شوند تا قند خون کنترل شود.
۱. انسولین با اثر سریع (Rapid-Acting Insulin)
انواع و برندهای تجاری انسولین سریع اثر:
انسولین لیسپرو (هومالوگ)، آسپارت (NovoLog و Fiasp)، گلولیزین (اپیدرا).
نحوه علمکرد انسولین سریع الاثر در بیماران دیابتی
تزریق انسولین سریع اثر هم برای دیابت نوع ۱ و هم درمان علائم دیابت نوع ۲ بعد یا قبل از غذا تجویز می شود. شروع اثر این نوع از انسولین سریع است و ۱۵ دقیقه طول می کشد به همین دلیل باید آن را قبل یا بعد از هر وعده غذایی تزریق کنید تا قند خون کنترل شود. بیماران دیابتی معمولا انسولین سریع اثر را در کنار و همراه با انواع دیگری که دیرتر اثر می کنند مصرف می کنند. نوع سریع الاثر برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ معمولا در ترکیب و همراه با انواع انسولین طولانی اثر مصرف می شود.
- شروع اثر دارو ۱۵ دقیقه بعد از تزریق
- اوج اثر ۱ ساعت
- دوام و طول اثر ۲ تا ۴ ساعت است.
انواع استنشاقی انسولین (اسپری بینی) وجود دارد که تاثیر آن در ۱۰ تا ۱۵ دقیقه شروع میشود، طی ۳۰ دقیقه به اوج می رسد و ۳ ساعت دوام اثر دارد.
توصیه پزشک متخصص دیابت: انسولین سریع اثر را ۱۵ دقیقه یا با شروع غذا تزریق کنید تا افزایش شدید قند خون بعد غذا کنترل شود.
مطلب مرتبط: پولتان را دور نریزید! ایا خوردن مولتی ویتامین خوب است یا بی تاثیر؟
۲. نوع انسولین کوتاه اثر یا رگولار (Short-Acting Insulin)
انواع و برندهای تجاری انسولین رگولار (کوتاه اثر):
نوع R هومولین و نوولین (Humulin R و ...) که بیشتر با نام رگولار شناخته می شود.
بهتر است انسولین رگولار را چه موقع تزریق کنیم؟
انسولین کوتاه اثر گاهی به نام رگولار یا خنثی معروف است و نیاز بیمار دیابتی در طول وعده غذایی پوشش می دهد. بهتر است انسولین رگولار را ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از وعده غذا مصرف کنید تا به کنترل قند خون کمک کند.
شروع اثر حدود ۳۰ دقیقه و اوج اثر ۲ تا ۳ ساعت بعد از تزریق است. اثرات دارو ۳ تا ۶ ساعت در بدن طول می کشد.
توصیه پزشک به بیماران دیابتی برای مصرف نوع رگولار یا کوتاه اثر
طبق نظر پزشک، بزرگترین مزیت انسولین کوتاه اثر این است که لازم نیست آن را با هر وعده غذایی تزریق کنید. یعنی می توانید آن را صبح با صبحانه یا شب با شام تزریق کنید و بخاطر اثر طولانی تر همچنان سطح قند خون را تنظیم نگه دارید.
برای درمان تخصصی قند خون بالا به کلینیک های دیابت در شیراز مراجعه کنید.
۳. انسولین با اثر متوسط (Intermediate-Acting Insulin)
انواع و برندهای تجاری انسولین متوسط اثر:
این نوع که به NPH معروف است شامل هومولین و نوولین نوع N می شود.
نحوه عملکرد و بهترین زمان تزریق انسولین NPH متوسط اثر:
تزریق نوع متوسط اثر دارو قند خون را برای ۱۲ تا ۱۸ ساعت تنظیم می کند بنابراین می تواند شبها قبل از خواب استفاده شود. شروع اثر NPH حدود ۲ تا ۴ ساعت بعد از تزریق است و اوج اثر نیز از ۴ تا ۱۲ ساعت بسته به برند آن متفاوت است.
دکتر متخصص غدد (اندوکرینولوژی) در اینباره می گوید که چون انسولین NPH یا متوسط اثر، سطح حداقلی (بیس لاین) این هورمون در بدن را تضمین می کند می تواند در ترکیب با انواع سریع اثر یا کوتاه اثر تزریق شود.
دانستنی دارویی: دوز فلوکستین (پروزاک) برای انواع اختلال سلامت روان
۴. نوع انسولین با اثر طولانی (Long-Acting Insulin)
انواع و برندهای تجاری انسولین طولانی اثر:
انسولین گلارژین (Lantus و Basaglar)، هومولین u-500، لومیر (دتمیر detemir).
نحوه عملکرد: مدت و بهترین زمان مصرف طولانی اثر در دیابت
انسولین با اثر طولانی ۲ ساعت بعد از تزریق روی قند خون تاثیر می گذارد و طول اثر آن بدون اینکه به اوج برسد به صورت متعادل تا ۲۴ ساعت دوام دارد. تزریق این نوع انسولین معمولا نیازهای بیمار دیابتی را به مدت یک روز کامل (۲۴ ساعت) پوشش می دهد. معمولا گلارژین شبها موقع خواب تزریق می شود اما اگر طبق برنامه منظم دارو را مصرف کنید می توانید آن را در هر ساعت روز که تمایل دارید تزریق کنید. طبق منبع معتبر پزشکی Health.com:
"These long-acting insulins provide 24-hour coverage and have been helpful at achieving good blood sugar control in type 2 diabetes with just one shot," said Dr. Chandalia.
دکتر شاندالیا متخصص غدد و متابولیسم (اندوکرینولوژی) گفت: انسولین طولانی اثر قند خون را در تمام ۲۴ ساعت روز کنترل می کند. تنها یکبار تزریق نوع انسولین با اثر طولانی در روز برای تنظیم قند خون افراد با دیابت نوع دو موثر است.
۵. انسولین با اثر بسیار طولانی یا فوق طولانی (Ultra Long-Acting Insulin)
انواع و برندهای تجاری انسولین اولترا بسیار طولانی اثر:
توجئو و دگلودک (ترسیبا)
نحوه اثر و بهترین زمان مصرف توجئو و نوع بسیار طولانی
انسولین بسیار طولانی حتی ۲۴ ساعت بعد از تزریق نیز در بدن بیمار دیابتی فعال و اثرگذار است. بدن شما این نوع انسولین را آهسته تر تجزیه می کند و روند ترشح و جذب آن به مراتب بسیار کند و طولانی است. معمولا از لحظه تزریق تا شروع اثر ۶ ساعت طول می کشد، دارو اوج اثر ندارد و طول اثر در بدن بیمار قند خونی تا ۳۶ ساعت دوام دارد.
آلپرازولام چیست؟ انواع دوز و عوارض داروی ضد اضطراب و پانیک زاناکس
۶. نوع انسولین پریمیکس یا مخلوط (Pre-Mixed Insulin)
انواع و برندهای تجاری انسولین پریمیکس یا مخلوط شامل:
هومولین ۷۰/۳۰، نوولین ۷۰/۳۰، نوولوگ ۷۰/۳۰، انسولین هومولین ۵۰/۵۰، همولوگ میکس ۵۰/۵۰، آسپارت پروتامین و آسپارت ۷۰/۳۰، لیسپرو پروتامین و لیسپرو ۷۵/۲۵.
نحوه عمل و مصرف نوع مخلوط
نوع مخلوط یا پریمیکس، ترکیبی از انواع انسولین متوسط اثر و کوتاه اثر است. بنابراین باید آنرا دو بار در روز (صبح و شب) قبل از وعده های غذایی صبحانه و شام تزریق کنید.
انسولین مخلوط را کی مصرف کنیم؟
برای حداکثر اثر توصیه می شود انسولین مخلوط را ۱۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از غذا (صبحانه و شام) تزریق و دریافت کنید.
شروع اثر انسولین پریمیکس ۵ تا ۶۰ دقیقه بعد از تزریق است و پیک یا اوج دارو متغیر است. به شکلی مشابه طول اثر نیز از ۱۰ تا ۱۶ ساعت متفاوت است. با اینکه این نوع از انسولین برای راحتی بیمار دیابتی طراحی شده است، نیاز همه بیماران به هورمون انسولین یکسان نیست. به همین علت انسولین پریمیکس یا مخلوط برای همه دیابتیها توصیه نمیشود.
انسولین بیوسیمیلار (Biosimilar insulin)
انسولین بیوسیمیلار نوع مخصوص و غیر عمومی این هورمون است که ارزانتر است. نوع بیوسیمیلار مورد تایید سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) است و عملکردی شبیه به انواع اصلی دارو دارد. تفاوت اصلی انسولین بیوسیمیلار و معمولی در سطح مواد غیر فعال است. گاهی پزشکان و متخصصان برای کاهش هزینه های بیماران دیابتی نوع Biosimilar تجویز می کنند.
نحوه دارورسانی - انواع روش های دریافت انسولین
انواع مختلفی از انسولین وجود دارد و امروزه روش های دریافت دارو تنوع بیشتری نسبت به گذشته دارد. بیماران دیابتی می توانند انسولین مورد نیاز خود را از طریق:
- پن انسولین (قلم تزریقی)
- سرنگ کوچک
- اسپری استنشاقی
- یا پمپ انسولین دریافت کنند.
فارغ از نحوه دریافت دارو بسیاری از بیماران دیابتی برای زنده ماندن به این هورمون نیاز دارند. اما عوارض دیابت و قند خون بالا بر بدن چیست؟
عوارض خطرناک دیابت (قند خون بالا)
انسولین برای کنترل قند خون بالا که ممکن است باعث عوارض خطرناک دیابت شود ضروری است: آسیب عصبی، بیماری کلیوی، کوری ناشی از دیابت مصرف به موقع و منظم انسولین با دوز صحیح (فراموش نکردن دوز ها) اهمیت بسیار زیادی در جلوگیری از بیماریها یا عوارض ناشی از دیابت دارد. به همین علت بیماران باید به نحوه درست مصرف و زمانبندی دارو توجه زیادی کنند.
ترانگزامیک اسید چیست؟ مصرف و عوارض داروی انعقادی ضد خون ریزی در قاعدگی
تزریق انسولین با سوزن به شکم - این هورمون باید برای جذب بهتر به لایه چربی زیر پوست تزریق شود.
