اردبیل ؛ تاریخ و طبیعت را یکجا تماشا کنید
جاذبههای پنهان گردشگری اردبیل موجب شده است این روزها، مشتاقان بسیاری برای تجربه هیجان به تاریخ و طبیعت این استان سفر کنند، جایی که جاذبههای بکر گردشگران را به خود میخواند.
از نامگذاری اسرار آلود اردبیل که تغییر یافته ترکیب(آرتا+ویل) به معنی شهر مقدس است تا بازماندههای باستانی از دل خاک بیرون آمده آن حکایت از تاریخی ناشناخته دارد.
از خانههای تاریخی معاصر که بگذریم، میتوان رد اولین انسانهای ساکن در فلات آسیا و در ادامه ردی از تمدنهای دورههای مختلف را در شهرهای مختلف اردبیل جستجو کرد.

مطالعه باستانی اردبیل که امروز به جاذبه گردشگران تبدیل شده، زمانی که در کنار طبیعت این استان قرار میگیرد، ترکیب هیجان و اشتیاق کشف ناشناختهها را برای گردشگران به همراه دارد.
امروز کارشناسان از تبدیل اردبیل به قطب گردشگری هیجان در کشور میگویند، منطقهای که توسط گردشگران ریزبین و جویای شگفتی زمانی کشف شده و سرریز سیلآسای گردشگران را شاهد خواهد بود.
بررسیها نشان میدهد برخی جاذبههای گردشگری استان اردبیل در آینده نزدیک مورد استقبال کمنظیر قرار گرفته و گردشگران همچون گنجی ناشناخته در افزودن آن به لیست مقاصد خود اقدام خواهند کرد.
غارهای تاریخی با ردپای تمدنهای نخست
از جمله جاذبههای کمتر شناخته شده اردبیل، جای پای تمدنهای نخست در این استان است. بهطوریکه هم اینک آثار باستانی بازمانده حکایت از آن دارد که قدمت شهرهای اردبیل به تمدنهای نخست و اعصار اولیه پیدایش تمدن بازمیگشته است.

ازجمله این جاذبهها روستای تاریخی «کنزق» از توابع سرعین در دامنه کوه سبلان است که از شمال به روستای اردیموسی، از جنوب به روستای تاریخی کلخوران، از شرق به روستای آققلعه و از غرب به شهر سرعین محدود شده است.
در چند سال گذشته حفرههای صخرهای روستا مورد توجه باستان شناسان قرار گرفت و با مطالعات اولیه از تمدنی باستانی پرده برداشتند.
به اذعان کارشناسان تمدن کنزق یکی از اسرار مگو و میراثی کهن از معماری باستانی در این منطقه محسوب میشود و بیانگر پیچیدگی و گسترگی حیات در دامنه کوه سبلان است.
معماری صخرهای روستای متروکه کنزق که در امتداد شرق و جنوب شرقی دره سرسبز این روستا بر روی سنگهای رسوبی آهکی و ماسهای متراکم شکل گرفته و توسعه پیدا کرده است از جمله آثار برجسته استان برای تکمیل مطالعات معماری صخرهای آذربایجان و ایران محسوب میشود.
واحدهای مسکونی و دامی این روستا در سراشیبی تپهای بهصورت خانههای زیرزمینی طراحی و با اشکال مختلف کنده شده است و درواقع با طرحی منظم ابعادی متنوع و ناهمگون محل استقرار انسان و دام بوده است.
مشخصه دیگر واحدهای معماری کنزق، فضاهای متمایل به چهارگوش و دالانهای راستگوشه یا هلالی مشاهده میشود که در بخشهایی از آنها محفظههایی به طرز طاقچههای قوسی جهت قرار دادن مشعل و وسایل روشنایی تعبیه شده است.
نور و هوای این واحدها از طریق روزنههای گرد موجود تأمین میشده است؛ البته چنین سبکی در بیشتر مراکز معماری صخرهای ایران و آذربایجان قابلمطالعه و شناسایی است.
براساس بررسیهای میدانی تاریخ قدیمیترین دوره استقرار روستای کنزق به هزاره اول قبل از میلاد میرسد. ضمن آنکه در دوره اسلامی این روستا به حیات خود ادامه داده اما همزمان با زلزله اردبیل در سال ۱۳۷۵ متروکه شد.

با انعکاس جاذبههای گردشگری کنزق، فرماندار سرعین از آغاز به کار تور گردشگری به مقصد جاذبههای تاریخی و باستانی سرعین خبر داده است.
در طول تعطیلات تابستانی امسال تور بازدید از جاذبههای کمتر شناخته شده شهرستان سرعین دایر میشود.
هر چند سرعین به عنوان شهر چشمههای بهشتی و آبهای گرم معدنی شناخته میشود، اما جاذبههای گردشگری دیگری در شهرستان سرعین وجود دارد.
این تور در نظر دارد مقاصد گردشگری از جمله غار کنزق، تپه آناهیتا، دره ورنیاب شامل تپه و غار باستانی و روستای بیله درق را به مسافران معرفی کند.
شهر یری و اسرار پنهان سنگ افراشتهها
دیگر جاذبه منطقه باستانی شهر «یری» چنان چه از نامش پیداست محل استقرار تمدنی کهن است که در دهه ۸۰ با کاوشهای باستانشناسی انقلابی در قدمت تاریخی استان اردبیل رقم زد و تاریخ این منطقه را تا اواخر دوره نوسنگی به عقب برد.
این منطقه در چهار هزار هکتار برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ توسط چارلز برنی باستانشناس مورد کاوش قرار گرفت و بهعنوان «قلعه ارجق» از سوی وی معرفی شد.
در فصلهای بعدی کاوش در سالهای ۸۲ تا ۸۴ چهار منطقه در شهر یری شناسایی شد و رموزی که گمان میشد برنی در شناخت آن موفق عمل کرده است با مطالعات بیشتر به یافتههای جدیدی رسید تا اعلام نظر در خصوص این منطقه را با احتیاط بیشتر همراه کند.

چهاربخشی که در منطقه شهر یری کاوش شده است شامل محدوده قلعه، گورستان عصر آهن، معبد و محوطه قوشا تپه است که هر یک باوجود دستکاری متعدد افراد سودجو و بیتوجهی در حفاظت دقیق و اصولی از این منطقه همچنان اسرار مگویی دارد که آدمی را در مقابل، تلاش جانفرسا برای ساخت چنین مواریثی و عقل و استدلال گذشتگان و اولین انسانهایی که در این بخش از کره خاکی زیستهاند، متحیر میسازد.
بخشی از محوطه شهر یری شامل دیوار دفاعی و قلعه است که این دیوار توسط چارلز برنی به ثبت رسید و بااینوجود رموز معماری آن موجب شد در سال ۸۲ بار دیگر کاوشهای دقیقتری در خصوص آن انجام شود.
دیوار دفاعی قلعه که از چینش سنگهای درشت حاصلشده است، ساختار سیلکوپین داشته و بدون استفاده از ملاط با روی هم آوردن سنگها به شکل اصولی احداث شده است.
با کشف قبور باستانی در کاوشهای سال ۸۲ وابستگی استل ها به قبور منتفی شد و هفت دالان که در طول آنها سنگ افراشته چیده شده است شناسایی شدند.
زمانی میتوان در خصوص اعجاز این منطقه گفت که درمجموع ۵۳۷ استل در معبد به دست آمد که در هیچ کجای دنیا مشابه ندارد و بهعنوانمثال در ترکیه فقط ۳۰ عدد، در آذربایجان یک عدد است و در مغولستان هرچند زیاد اما بهصورت انفرادی است.
ساخت این مجموعه با تفکر و مدیریت انجامشده و هدفی را دنبال میکرده است به طوری که کریدور و دالان اصلی درست در مقابل کوه سبلان است.
مطالعات بر روی معمای سنگ افراشتهها که اغلب به شکل زن هستند همچنان ادامه دارد و معمای آنها کشف نشده است.

تلاقی گردشگری تاریخی با سلامت در شورابیل
با وجود اینکه دریاچه طبیعی شورابیل در میانه شهر اردبیل جاذبه شناخته شده است، در دو سال گذشته پروژههای توسعه متعددی پیرامون دریاچه اجرا شده است.
در ورودی دریاچه نیز فضای مناسبی برای اتراق گردشگران فراهم شده است.
اجرای بزرگترین رینگ سلامت کشور در پیرامون این دریاچه : این رینگ به طول هفت کیلومتر بوده که به تازگی تکمیل شده و در آینده ورود خودرو به محوطه پیرامون دریاچه نیز ممنوع خواهد شد.
این پروژه یک پروژه انسانمحور و با هدف ارتقا سلامت شهروندان است و برای تردد شهروندان و بازدید از دریاچه زیرساختهای مختلفی از جمله قطار برقی تدارک دیده شده است.
در پیرامون دریاچه رستوران، پیست دوچرخهسواری، کمپهای اقامتی و امکانات بازی کودکان فراهم شده است.

در کنار توسعه مراکز اقامتی و امکانات رفاهی، کمپ قایقرانی نیز در دریاچه شورابیل ایجاد میشود که میتواند خود به یکی از زمینههای توسعه گردشگری استان تبدیل شود.
پرواز پاراگلایدرها بر روی پل معلق
نمونه دیگر تلاقی گردشگری تاریخی با گردشگری هیجان را میتوان در زیرساختهای ایجاد شده شهرستان مشگین شهر مشاهده کرد.
یکی از جاذبههای جدید گردشگری این شهرستان پرواز با پاراگلایدرها است.
برای پرواز پاراگلایدرها مسیر گردولی تا پادگان آموزشی شهید بیگلری در نظر گرفته شده است.
مشگین شهر از اقلیم کمنظیری برای ورزشهایی از این دست برخوردار است و در خود مشگین شهر ۳۰ خلبان آموزش دیده به این ورزش مشغول هستند.
تابستان فصل اصلی گردشگری در این است و افراد آموزش دیده میتوانند از طبیعت مشگین شهر برای پرواز پاراگلایدر استفاده کنند.
جاذبه دیگر گردشگری مشگین شهر پل معلق بر روی رودخانه خیاوچای است. این پل با ۳۲۵ متر طول، عرض دو متر و ارتفاع ۸۰ متری از کف رودخانه «خیاوچایی» یکی از جاذبههای گردشگری استان اردبیل محسوب میشود و در طول مدت کوتاه فعالیت خود توانسته سیل عظیمی از گردشگران را راهی مشگین شهر سازد.
در حال حاضر در کنار پل معلق تفریحاتی از جمله اسبسواری، شترسواری و اسکیت تدارک دیده شده است.

احداث دو زیپ لاین در مناطق گردشگری این شهرستان: یکی از زیپ لاین ها به طول ۳۵۰ متر در محل پل معلق مشگین شهر به اتمام رسیده است.
زیپ لاین پل معلق از یک ماه قبل به صورت آزمایشی مورد استفاده قرار گرفته و بعد از دریافت استانداردهای سازهای و ایمنی به صورت رسمی افتتاح میشود.
این زیپ لاین از نمونههای منحصربهفرد کشور است و سه کاربر به طور همزمان میتوانند از زیپ لاین استفاده کنند.
اجرای زیپ لاین دیگری به طول ۷۰۰ متر در ورودی روستای آق بولاغ در دست است، زیپ لاین دوم نیز توسط سرمایهگذار بخش خصوصی اجرا میشود.
با اجرای زیپ لاین ها مشگین شهر و استان اردبیل میتواند به قطب گردشگری هیجان در کشور تبدیل شود.

بوینی یوغون و گردشگرانی که بازنگشتند
در شهرستان نیر جاذبه گردشگری کمتر شناخته شده دیگری در سالهای اخیر توسط باستان شناسان کشف و به عنوان سایت باستانشناسی معرفی شده است.
قلعه و منطقه باستانی بوینی یوغون در روستای کورعباسلو نیر یکی از مهمترین دژهای این منطقه از قبل از تاریخ اسلام بوده و هماکنون نشانههایی از تمدن چهار هزار و ۵۰۰ ساله پیش از دوران مفرغ تا عصر اشکانی و دوران اسلامی در آن یافت میشود.
قلعه بوینی یوغون (گردنکلفت) روی قطعات عظیم سنگ واقع شده تا جایی که استحکام این دژ موجب شده مردمانی که قرنها قبل در این منطقه میزیستهاند باور خرافی مبنی بر گم شدن گردشگران و افراد کنجکاو مراجعه کننده به قلعه داشته باشند.
امروزه با ساماندهی قلعه و بررسی معماری آن علل بروز اینگونه خرافات در بین مردمان آن دوران مشخصشده چراکه دیوارههای سنگی که ارتفاعی حدود ۳۰۰ متر دارند قلعه را از دو جناح غیرقابل نفوذ کرده بنابراین دسترسی به آن غیرممکن بوده و افراد مراجعهکننده که از سوی دیگر بازمیگشتهاند، گمشده تلقی میشدهاند.

با وجود آثار شاخص از چهار هزار سال قبل در این منطقه عمده رونق این قلعه در دوران اشکانی و همزمان با جنگ ایران و روم بوده است.
در این مقطع تاریخی با افزایش جمعیت مواجهیم و قلعه بیش از آنکه کاربرد نظامی پیدا کند محل سکونت بوده است.
وسعت بالغ بر ۳۰۰ هکتار و چند لایه ای بودن قلعه نشان دهنده استمرار سکونت انسان از دوره اشکانی تا دوره صفوی است.
واقع شدن در ارتفاعات و امکان کنترل منطقه در صورت حمله دشمن، موقعیت طبیعی، دستیابی به آب و غذای کافی و امکان حفاظت قابلتوجه موجب شده قلعه بوینی یوغون در طول تاریخ هم استفاده نظامی و هم مسکونی داشته باشد.
فندقلو و هیجان تله کابین در صخرهها
در حد فاصل دو شهر تاریخی اردبیل و نمین جنگلی واقع شده که عمر آن را برابر با شکلگیری کره زمین تخریب میزنند.جنگل «فندقلو» از مواریث کهن طبیعی استان اردبیل است که به دلیل تنوع گونههای گیاهی و جانوری و طبیعت سحرانگیز هیجان هر گردشگری را بر می انگیزد.
در این جنگل در مجموع ۱۹ گونه جنگلی متعلق به هشت تیره و ۱۷ جـنس شناسایی شدهاند که از بیـن انواع شناسایـی شده گونههای نادری نظیر فندق، ممرز، راش، بلوط، بلند مازو و بیدمشک وجود دارد.
وجود درختان فندق، سیب وحشی، گوجه سبز، ازگیل، به، تمشک و توت فرنگی از دیگر زیباییهای طبیعت این جنگل است که این روزها شمار آن طبیعت دوستان، پژوهشگران و محققان را شگفتزده کرده است.

در این جنگل نزدیک به ۹۰ گونه گیاهی رشد و نمو دارند که میتوان به گونه احیاشده «سوسن چلچراغ» که از گونههای کمنظیر در دنیا بوده و در کل کشور فقط در دو منطقه نمونههای آن دیده شده است، اشاره کرد.
جنگل «فندقلو» از قدیمیترین جنگلهای کره زمین محسوب می شود، این جنگل ادامه جنگلهای هیرکانی مرز اردبیل و گیلان است و به عبارتی جزو قدیمیترین جنگلهای روی کره زمین محسوب میشود.
این جنگل در پنج هزار هکتار مجموعه بینظیری از گونههای منحصربهفرد گیاهی و جانوری را شامل میشود که نیازمند شناسایی است.
اوج چشمنوازی طبیعت فندقلو را در فصل رویش فندق و گلهای بابونه آن باید دید. گونههای فندق شناسایی شده در این جنگل به حدی از تنوع و تمایز برخوردار است که مرکز تحقیقاتی به همین منظور راهاندازی شده است.
زیبایی سحرانگیز جنگل فندقلو از سمت گردنه حیران نیز قابل مشاهده است. در گردنه حیران و نزدیک پایگاه امداد و نجات هلالاحمر تلهکابین حیران دایر شده که زیباییهایی گردنه را به طبیعت فندقلو پیوند میزند.
تله کابین حیران به طول هزار و ۵۰۰ متر در محدوده روستای حیران و ونهبین قرار دارد و مسیر تلهکابین حیران از جاده آستارا به اردبیل در منطقه حیران آغاز شده و وارد جنگل فندقلو میشود. در ابتدا، انتها و مسیر این تلهکابین امکانات رفاهی، پیست کارتینگ، سورتمه، هتل، زیپ لاین و رستوران احداث شده است.

تله کابین در نقطهای از گردنه حیران قرار گرفته که از طرف شرق به دریای خزر و شهر آستارا و چشماندازهای زیبای گردنه حیران و از طرف غرب و جنوب به جنگلهای زیبای فندقلو و از شمال نیز به مرز ایران با جمهوری آذربایجان مشرف است. این تلهکابین دارای ۳۰ کابین شش نفره معمولی و سه کابین ویژه VIP بوده و ایستگاههای آن از استانداردترین ایستگاههای موجود در تلهکابینهای کشور است.
علاوه بر این در داخل جنگل یک استخر آب گرم به نام «مشه سویی» وجود دارد که آب آن خاصیت درمانی دارد و افراد زیادی به این دلیل به این مکان مراجعه کرده و چند روزی را داخل جنگل و در کنار استخر آب گرم و آبشاری که در منطقه قرار داد، اقامت میکنند.
جاده رویایی اسالم برای گردشگران خوشذوق
طبیعت بکر و دست نخورده، زیباییهای وحشی جنگلی، زندگی سنتی افراد بومی، تولید عسلهای ناب، وجود آبشار و دریاچه، دشت وسیع گل و گیاهان کمیاب و... از جمله ویژگیهایی است که گردشگران میتوانند در یک جاده ۷۰ کیلومتری یک جا همه این مواهب و دیدنیها را مشاهده کرد.
جاده خلخال- اسالم که به دلیل کوهستانی بودن حتی در تابستان از آبوهوای سرد و خنک برخوردار است، در اغلب اوقات به ویژه در نیمه دوم سال به دلیل بارش برف و بارانهای سیلآسا بسته بود و مسافران تنها میتوانند در این فصول از زیباییهای آن لذت ببرند.

این جاده مسیری برای ورود به بهشت طبیعت است، چراکه جاده خلخال – اسالم تنها یک جاده جنگلی نیست بلکه ترکیبی از جنگل و دشت، گلزار و آبشار و دریاچه است؛ تصویری از زیباترین جاذبههای طبیعی که کنار هم چیده شدهاند تا بیهیچ سابقه و ذوق ادبی شاعرتان کند.
جاده اسالم به خلخال یک از جاذبههای گردشگری ایران است که تاکنون ناشناخته مانده و شاید بزرگترین حسن این جاده نیز همین باشد. جادهای با یک مسیر پیچدرپیچ که از خلخال در استان اردبیل شروع شده و با طی فاصلهای ۷۰ کیلومتری به اسالم در استان گیلان منتهی میشود.
تجربه شیرین هم زیستی با عشایر
در شمال استان اردبیل به تناسب اقلیم آن یکی از جاذبههای کمتر شناخته شده گردشگری زندگی عشایر است.

بخش خصوصی میتواند در توسعه حوزه گردشگری به ویژه جوامع بومی محلی از جمله روستایی و عشایری مشارکت داشته باشد.
با توجه به ظرفیتهای متعدد گردشگری عشایر، در چنین جوامعی جاذبههای متعددی برای سرمایهگذاری بخش خصوصی و فعالیت آژانسها و شرکتهای خدمات گردشگری داخلی و خارجی وجود دارد.
با توجه به ضرورت توجه به اقتصاد گردشگری، در جامعه عشایری میتوان با حفظ سنتها و رسوم دیرینه صنعت گردشگری را احیا و در کنار اقتصاد خرد جامعه عشایر، اقتصاد گردشگری را به عنوان اقتصاد مکمل معرفی کرد.
در برخی جوامع برخوردار از جامعه عشایری، ظرفیتهای گردشگری سکونت موقت و همراهی با عشایر فراهم شده است و آژانسهای خدمات گردشگری میتوانند چنین برنامههایی را برای جامعه عشایری اردبیل نیز اجرا کنند.
فعالان بخش غیردولتی و تور گردانها میتوانند با رزرو سالانه در جشنوارههای اینچنینی شرکت کرده و خود زمینهساز معرفی جاذبههای گردشگری استان باشند.
نئور و عاشقان طبیعت
جاذبه طبیعتگردی دیگر در استان اردبیل دریاچه «نئور» است. دریاچه نئور واقع در ۴۸ کیلومتری شهر اردبیل در یک دره کوهستانی واقع شده است. این دریاچه در ارتفاع دو هزار و ۵۰۰ متری از سطح دریا ترکیب دو دریاچه شامل ۱۸۰ هکتار و ۴۰ هکتار است که در فصلهای پربارش به همپیوسته و دریاچه واحدی را شکل میدهند.
اعجاز نئور چه در روز و چه در شب موجب شده به عنوان یکی از زیباترین تفرجگاههای تابستانی شهرت یابد. تا جایی که گردشگران بسیاری تنها به قصد دیدن و کمپ در نئور به استان اردبیل سفر میکنند.
این منطقه از لحاظ تقسیمات سیاسی - اداری بخشی از محدوده فولادلوی جنوبی به مرکزی بودالالو از توابع بخش هیر در شهرستان اردبیل است.

این دریاچه در بلندیهای دامنه غربی رشته کوه باغرو و به فاصله تقریبی ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل واقع شده است.
وسعت حوزه آن بیش از هزار هکتار بوده و وسعت دریاچه آن هم بیش از ۲۲۰ هکتار و مشتمل بر دو دریاچه کوچک ۴۰هکتاری و ۱۸۰ هکتاری است که در فصلهای پر آب بهار به هم میپیوندند و دریاچهای واحد را به وجود میآورند.
حوزه آبریز رودخانه هیر در این دریاچه میریزد، این دریاچه در حدود چهار ماه از سال به صورت یخبندان است اما در فصل تابستان مناظر کم نظیری از دشت گلهای وحشی موجب میشود مسافران و گردشگران بسیاری به آن سفر کنند.
در پیرامون دریاچه همواره میتوان کمپهای گردشگران، گروههای کوهنوردی و علاقهمندان به ماهی گیری را مشاهده کرد.
منطقه نمونه گردشگری نئور میبایست در سطح گسترده معرفی شود.
اقلیم اردبیل تنوع کمنظیری به جاذبههای گردشگری آن بخشیده تا جایی که به تعبیر مسافران این استان، تمامی سلایق گردشگری میتواند در اردبیل پاسخ خود را دریابد.
مطالب مرتبط:
مکـان هایی جذاب و دیدنی با معماری اسلامی
صخره دیدنی « گواتاپی » در کلمبیا
سوئد و جاذبههای دیدنی آن
مکـان های دیدنی و تفریحی شهر آمستردام
دیدنی ترین مکـان های گردشگری تاریخ
دیدنی ترین و شگفت انگیزترین مناظر کشور ژاپن