آرامگاه شاهچراغ (ع) + عکس
شاهچراغ، نام مسجد و آرامگاهی در شیراز است که بنا بر اعتقاد شیعیان احمد بن موسی کاظم، پسر ارشد موسی کاظم و همچنین محمد بن موسی، از برادران علی بن موسی الرضا، در آن به خاک سپرده شدهاند. او در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر نمود ولی در راه توسط افراد مأمون خلیفه عباسی در شهر شیراز کشته شد.
برای مشاهده لیست کافی شاپ های شیراز | بهترین کافه در شیراز اینجا را کلیک کنید.
این آرامگاه در شمال خیابان احمدی در شهر شیراز قرار دارد. آرامگاه سیدمیرمحمد برادر سیدمیراحمد نیز در نزدیکی شاهچراغ است.∗ که به سبک معماری آذری بنا شدهاست.
حرم شاهچراغ بر روی نقشه
شاهچراغ آرامگاه «میر سید احمد» ملقب به شاهچراغ، پسر موسی کاظم امام هفتم شیعیان است.
این بنا در دوره اتابکان فارس در سده ششم هجری قمری ساخته شدهاست و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی کاریهای زیبایی است.∗ در سالهای ۴۰–۱۳۳۹ خورشیدی و در پی مرمت و نوسازی ساختمان گنبد، طراحی کاشیکاری آن توسط استاد عیسی بهادری صورت گرفته و به اجرا درآمد.
مشخصات ساختمان
درون حرم را با به کار بردن آئینههای ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آئینه کاری شده و انواع خطهای زیبای فارسی و عربی، تزیینکننده نمای اطراف آینهها و کاشیها وجود دارد.
بنای حرم، مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است که در چهار جانب حرم، چهار شاهنشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شدهاست. ضریح آن در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شدهاست.
حیاط شاه چراغ دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر دو سر در بزرگ کاشی کاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم میشویم. در میان حیاط، حوض بزرگ فواره داری ساخته شده و در اطراف حوض درختکاری شدهاست. حرم شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد- برادر شاه چراغ - در سمت شمال شرقی حیاط قرار دارد.
غیر از دو در اصلی، دو در فرعی دیگر نیز وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگر به مسجد جامع عتیق میرود درگاه مانندی نیز از ضلع شمال حیاط وارد بازار شاه چراغ میشود.
در دور تا دور حیاط، اتاقهایی دو طبقه ساخته شده که در پیشانی و جرزهای جلو آنها کاشی کاری شدهاست. ستونهای آهنی ایوان حرم به وسیله چوبهای نفیس پوشش داده شده و در سقف مسطح آن نیز چوب منبت کاری شده به کار رفتهاست. امکانات وسیعی مثل پاسگاه انتظامی، دفتر پست و مخابرات، کتابخانه و موزه در این حیاط وسیع برای رفاه مردم ایجاد شدهاست.
آیا بهترین رستورانهای شیراز را می شناسید اینجا را کلیک کنید.
تاریخچه آرامگاه احمد بن موسی
در سال ۷۴۵ (ه. ق) مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس، ملکه تاشی خاتون اقدامات نیکویی بر بارگاه او انجام داد. این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵ سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ (ه. ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسهای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازههای بازار نزدیک حرم و ملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس کرد.
ابن بطوطه جهانگرد مراکشی که در سال ۷۴۸ (ه. ق) برای بار دوم به شیراز سفر کرده، در سفرنامه خود دربارهٔ اقدامات ملکه تاشی خاتون و توصیف آرامگاه، چنین نوشتهاست:
این آرامگاه در نظر شیرازیها احترام تمام دارد و مردم برای تبرک و توسل به زیارتش میروند. تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویهای ساختهاست که در آن به اطعام مسافران میپردازند و عدهای از قاریان پیوسته بر سر تربت امامزاده، قرآن میخوانند شبهای دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه میآید و در آن شب قضات و فقها و سادات شیراز نیز حاضر میشوند. این جمعیت در بقعه جمه میشوند و با آهنگ خوش به قرائت قرآن مشغول میشوند. خوراک و میوه به مردم داده میشود و پس از صرف طعام، واعظ، بالای منبر میرود و تمام این کارها در بین نماز عصر و شام انجام میگیرد. خاتون در غرفه مشبکی که مشرف به مسجد است، مینشیند. در آخر هم (به احترام این بقعه) همانند سرای پادشاهان طبل و شیپور و بوق مینوازند.
- در سال ۹۱۲ (ه. ق) به دستور شاه اسماعیل صفوی، بهسازی گستردهای بر آرامگاه انجام گرفت. ۸۵ سال بعد بر اثر زلزله سال ۹۹۷ (ه. ق)، نیمی از گنبد آرامگاه ویران شد که دوباره در سالهای بعد بازسازی گردید.[نیازمند منبع]
- در سال ۱۱۴۲ (ه. ق) نادر شاه افشار بهسازی گستردهای بر این آرامگاه انجام داد و به دستور او قندیل بزرگی در زیر سقف و گنبد آویزان کردند. نادرشاه پیش از گرفتن شیراز و غلبه بر افغانها، پیمان بسته بود که اگر در جنگ پیروز شود، بهسازی شایستهای بر این بقعه انجام دهد؛ بنابراین پس از پیروزی بر افغانها و تسلط شیراز، ۱۵۰۰ تومان پول آن زمان را صرف بهسازی شاه چراغ کرد و قندیل او ۷۲۰ مثقال وزن داشته که از طلای ناب و زنجیر نقرهای ساخته بودهاند. این قندیل تا سال ۱۲۳۹ (ه. ق) همچنان آویزان بود.
- در زلزله سال ۱۲۳۹ (ه. ق) شیراز با خاک یکسان شد و این آرامگاه نیز به کلی مخروبه گردید، نویسنده تذکره دلگشا که خود شاهد این زلزله بودهاست چنین مینویسد:
- گنبد بقعه (شاه چراغ) که از غایت ارتفاع، آفتاب جهان تاب هر روز در نیم روز خود را در سایه آن کشیدی به یک دفعه چنان بر زمینخورد که زمین شکافته و در اعماق خاک فرورفت… و آن عمارات عالی… تو گویی همیشه ویران بوده…
- پس از زلزله، قندیل اهدایی نادرشاه را فروختند و صرف بازسازی آرامگاه کردند.
- در سال ۱۲۴۳ (ه. ق) به دستور فتحعلی شاه قاجار، حسینعلی میرزا فرمانفرما، پی گیر شد تا کف بقعه را یک متر از سطح زمین بلندتر بسازد. این کار صورت گرفت و به جای استفاده از سنگ و ساروج، آن را از سنگ و آجر و گچ بنا کردند و در آخر ضریحی نقرهای بر گور نصب کردند. در سال ۱۲۶۹ (ه. ق) بر اثر زلزله، گنبد آرامگاه شکست و فرو ریخت. در همان سال محمدناصر ظهیرالدوله آن را نوسازی کرد.
- در سال ۱۲۸۹ (ه. ق) مسعود میرزا ظل السلطان دری نقره ای بر ورودی حرم نصب کرد و در سال ۱۲۹۲ (ه. ق) شاهزاده ظل السلطان، ساعت زنگ دار بزرگی بر برج جنوبی بقعه نصب کرد.
- در سال ۱۳۰۶ (ه. ق) آینه کاری مفصلی بر دیوارهای داخل حرم انجام گرفت.
- در سال ۱۳۳۶ خورشیدی، آخرین گنبد قدیمی آرامگاه برچیده شد و اولین گنبد اسکلت فلزی توسط انجمن آثار ملی و اداره باستانشناسی فارس به همت هنرمندان فقید سید احمد و سید محمد رضازاده ساخته شد.[نیازمند منبع]
- در سال ۱۳۶۰ طی حکمی از سوی سید روحالله خمینی، سید محمدمهدی دستغیب به تولیت آستان احمدی و محمدی منصوب شد.
- در ۱۴ اسفند ۱۳۹۲ طی حکمی از سوی علی خامنهای، سید علیاصغر دستغیب تولیت آستان احمدی (شاهچراغ) و محمدی را بر عهده گرفت.
برای مشاهده لیست کافی شاپ های شیراز | بهترین کافه در شیراز اینجا را کلیک کنید.
روز شاهچراغ
در سال ۱۳۸۶ شورای فرهنگ عمومی استان فارس نامگذاری یک روز به نام بزرگداشت شاهچراغ مطرح شد و متولیان امر تصمیم گرفتند که روز تولد او را به عنوان مراسم بزرگداشت انتخاب کنند؛ لذا برای مشخص شدن روز دقیق تولد، مورخان و محققان تحقیقات خود را آغاز کردند اما پس از بررسیهای به عمل آمده کارشناسان به این نتیجه رسیدند که روز تولد شاهچراغ به درستی مشخص نیست و در این خصوص نقلهای متفاوتی وجود دارد. از این رو تصمیم بر این شد که در دهه کرامت یعنی حدفاصل تولد معصومه و رضا یک روز به عنوان روز بزرگداشت حضرت احمد بن موسی «شاهچراغ» تعیین شود.[۳] شورایعالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۸۸ روز ششم ذیقعده یعنی پنجمین روز از دهه کرامت را به نام روز بزرگداشت احمدبن موسی شاهچراغ جهت ثبت در تقویم مناسبتهای ملی- اسلامی کشور تصویب کرد.
لیست هتل های شیراز - بهترین هتل شیراز اینجا را کلیک کنید.
توسعه حرم شاهچراغ
آستان احمدبنموسی شاهچراغ که در طول تاریخ مرکزی برای رشد معارف شیعه در جنوب کشور بهشمار میرفت، اما در چند سال اخیر به دلیل واقع شدن در بافت تاریخی و فرهنگی شیراز مورد غفلت قرار گرفت و با ناهنجاریهای مختلفی روبرو شد تا آنجا که داد برخی از مقامات استان فارس را برآورد. اخیراً طرح جامع توسعه حرم مطهر شاهچراغ و سیدعلاءالدین حسین در شیراز تصویب شده تا با اجرای آن بسیاری از معضلات اطراف و محدوده حرمین در شیراز برچیده میشود. این طرح جامع در محدودهای به وسعت ۵۵ هکتار تصویب شده تا برای نخستین مرتبه، این دو آستان مقدس دارای یک طرح جامع و کامل برای توسعه، بازسازی و عمرانی شوند. در این طرح بحثهای مهمی از جمله حل معضل ترافیک عبوری، احداث ساختمانهای خدماتی، زائرسرا، مجموعههای فرهنگی، مذهبی و زیارتی مورد نیاز پیشبینی شدهاست. در قدم نخست و بنا به دستور وزیر مسکن و شهرسازی قرار است ۳۰ هکتار زمین برای این امر اختصاص یافته و مابقی زمینهای مورد نیاز که در طرح اولیه نیز تعریف شدهاست در مراحل بعدی اختصاص مییابد. همچنین به دستور آیتالله خامنهای، رهبر ایران، هیئت امنای این آستان متشکل از برخی افراد با سابقه و زیر نظر نماینده وی در استان فارس همزمان با آغاز فعالیتها برای توسعه حرم تشکیل شد.
بهترین هتل های شیراز | معرفی - قیمت - رزرو + عکس
آینه کاری های آرامگاه شاهچراغ شیراز:
آینهکاریهای داخل آرامگاه شاهچراغ بسیار چشمنواز است و میتوان آن را یکی از زیباترین آینهکاریهای ایرانی دانست.هنگام ورود به آرامگاه شاهچراغ چشمانتان را ببندید! شاید درخشش آینهها چشم شمارا اذیت کند! مقبره یا آرامگاه شاهچراغ شیراز یکی از آرامگاهها و اماکن مذهبی مسلمانان است که بر اساس باور شیعیان احمد بن موسی پسر امام موسی کاظم و محمد بن موسی از برادران امام رضا در آن به خاک سپرده شدهاند.
شاهچراغ در قرن ۱۲ ساخته شد و این بنا در آن زمان کارکرد مسجد و بنای یادبود یا آرامگاه را داشت. در طول سالها شاهچراغ محلی برای جمع شدن و گردهماییهای مسلمانان بود.
گنبد بارگاه آستان مقدس حضرت احمد بن موسی (ع) معماری منحصر به فردی دارد که به آن گنبد غنچهای میگویند. در این نوع معماری ، سازه گنبد از سه بخش شکم، گلوگاه و ساق تشکیل شده است. کاشی کاری با نقوش اسلیمی، مقرنس کاری و آیات قرآنی با خطوط ثلث بر روی کاشی از جلوه های بصری این نوع معماری است.
همانطور که اشاره کردیم، برادر امام رضا و فرزند ارشد امام موسی کاظم در این مکان به خاک سپرده شدهاند. حدود ۲۰۰ سال بعد از به خاک سپرده شدن این عزیزان در خاک شاهچراغ، ملکه تاشی خاتون ملکه ایران در قرن هفتم قمری بود و تنها فرمانروای زن استان فارس است که از سوی ایلخان مغول، اتابک شیراز بوده است. این مکان را به زیارتگاه تبدیل کرد. تاشی خاتون دستور بازسازی این مکان را داد و فرمان داد تا با هزاران قطعه آینه و شیشهی رنگی داخل مقبره تزئین شود.
این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵ سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ (ه.ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسهای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازههای بازار نزدیک حرم و ملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس کرد.
ابن بطوطه جهانگرد مراکشی که در سال ۷۴۸ (ه.ق) برای بار دوم به شیراز سفر کرده، در سفرنامه خود درباره اقدامات ملکه تاشی خاتون و توصیف آرامگاه، چنین نوشته است:
این آرامگاه در نظر شیرازیها احترام تمام دارد و مردم برای تبرک و توسل به زیارتش میروند. تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویهای ساخته است که در آن به اطعام مسافران میپردازند و عدهای از قاریان پیوسته بر سر تربت امامزاده، قرآن میخوانند شبهای دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه میآید و در آن شب قضات و فقها و سادات شیراز نیز حاضر میشوند. این جمعیت در بقعه جمع میشوند و با آهنگ خوش به قرائت قرآن مشغول میشوند. خوراک و میوه به مردم داده میشود و پس از صرف طعام، واعظ، بالای منبر میرود و تمام این کارها در بین نماز عصر و شام انجام میگیرد.
خاتون در غرفه مشبکی که مشرف به مسجد است، مینشیند. در آخر هم (به احترام این بقعه) همانند سرای پادشاهان طبل و شیپور و بوق مینوازند.
زیباییشناسی ملکه تاشی خاتون به قدری قوی بوده که پس از گذشت سالیان دراز، این بنا به عنوان یکی از زیباترین اماکن مقدس پس از اسلام ایران شناخته میشود.
آینهکاریهای زیبای داخل مسجد و مقبره این مکان را به قصری باشکوه تبدیل کرده که هر انسانی را مات و مبهوت میکند. سنگهای مرمر استفاده شده در فضای داخلی و چوبهای حکشده و لوسترهای زیبا بخش دیگری از زیباییهای این مسجد است.
ضریح آرامگاه شاه چراغ
جنس ضریح این آرامگاه تاریخی در شهر شیراز تماما از نقره ساخته شده است، و بالای آن با برگ هایی از جنس طلا تزئین شده است. ابعاد ضریح به این ترتیب هستند که ۳٫۵۸ متر طول ضریح، ۲٫۲۶ متر عرض ضریح و ۲٫۹۲ متر ارتفاع آن می باشد. در داخل ضریح، روی مرقد مطهر صندوق بسیار زیبایی وجود دارد که بر روی خاتم کاری های زیبایی نقش بسته است. داخل ضریح، روی مرقد مطهّر صندوقی بسیار زیبا از خاتم قرار دارد. ستونهای بدنهی داخلی و سقف ضریح مطهّر با خاتم و چوب تزیین شدهاند. خاتمکاری داخل این ضریح مطهّردر سال ۱۳۸۲ خورشیدی در کارگاه آستان مقدس ساخته شده است.
درهای ورودی به آرامگاه شاه چراغ
آرامگاه چلچراغ از هفت در ورودی اصلی در صحن مطهر ساخته شده است. دو در از سمت شمال برای ورود خواهران و دو در سمت جنوب برای ورود برادران وجود دارد. به تازگی یک در از جنس طلا و دو در معمولی دیگر از ایوان ساخته شده است. یکی به بازار حاجی و دیگر به مسجد جامع عتیق باز میشود. : ابعاد درطلای ایوان شاه چراغ حدودا دو متر است. روی در و چهارچوبها اشعاری با خط زیبا و با هنر منبت نقش بسته است. در قدیمی حرم مطهر که به در ظلالسلطان مشهور بوده اکنون در موزه نگهداری میشود. در جنوبی از جنس نقره بوده که به در عسکرخانی مشهور است. سازندهی این در، آقا میرزابزرگ زرگر، استاد علیاصغر زرگر و میرزا علی آقا قلمزن و میرزا محمود قلمزن بودهاند.
چرا به شاه چراغ معروف است
شاید برای شما هم این سؤال پیش بیاید که چرا به امامزاده احمد بن موسی(ع)، شاهچراغ میگویند؟ روایتی در این باره که در کتابی تاریخی نقل شده است را در اینجا نقل میکنیم.
«تا زمان امیر عضدالدوله دیلمی کسی از مدفن حضرت احمد ابن موسی (ع) اطلاعی نداشت و آنچه روی قبر را پوشانده بود تل گلی بیش به نظر نمیرسید که در اطراف آن، خانههای متعدد ساخته و مسکن اهالی بود.از جمله پیرزنی در پایین آن تل، خانهای گلی داشت و در هر شب جمعه، ثلث آخر شب، میدید چراغی در نهایت روشنایی در بالای تل خاک میدرخشد و تا طلوع صبح روشن است؛ چند شب جمعه مراقب بود، روشنایی چراغ به همین کیفیت ادامه داشت؛ با خود اندیشید شاید در این مکان، مقبره یکی از امامزادگان یا اولیاء الله باشد، بهتر آن است که امیر عضدالدوله را بر این امر آگاه کنم؛ هنگام روز، پیرزن به همین قصد به سرای امیر عضدالدوله دیلمی رفت و کیفیت آنچه را دیده بود به عرض رسانید.
امیر و حاضرین از بیانش در تعجب شدند، درباریان که این موضوع را باور نکرده بودند، هر کدام به سلیقه خود چیزی بیان کردند؛ اما امیر که مردی روشن ضمیر بود و باطنی پاک و خالی از غرض داشت فرمود: اولین شب جمعه شخصاً به خانه پیرزن میروم تا از موضوع آگاه شوم.
چون شب جمعه فرا رسید، شاه به خانه پیرزن آمده و دور از خدم و حشم، آنجا خوابید و پیرزن را فرمود هر وقت چراغ روشن شد، مرا بیدار کن؛ چون ثلث آخر شب شد پیرزن بر حسب معمول روشنایی پرنوری قویتر از دیگر شبهای جمعه مشاهده کرد و از شدت شعفی که به وی دست داده بود، بر بالین امیر عضدالدوله آمده و بیاختیار 3 مرتبه فریاد زد: « شاه! چراغ» و از آن به بعد به شاه چراغ، معروف شد.»
دروازه قرآن شیراز + تصاویر
آرامگاه سعدی شیرازی ؛ استاد سخن شیراز
باغ ارم ؛ زیبایی چهار فصل شیراز + عکس
نارنجستان قوام یا باغ قوام شیراز + عکس
بازار وکیل ، بازار تاریخی جنوب کشور
مسجد وکیل شیراز، تلفیقی ناب از معماری و هنر ایرانی
مسجد جامع عتیق شیراز
مدرسه خان شیراز
مسجد نصیرالملک شیراز، مسجدی از نور و رنگ